وان لسان المرء ما لم يكن له
حصاة على عوراته لدليل
Ve inne lisên el mar'i mê lem yekün lehû,hasâtün
(akıl) alâ avrêtihi ledelîlün.
Bir insanın dilinin aklı yoksa,yani dilin sahibini yalan yanlış,malayani ve lüzumsuz şeyleri konuşmaktan alıkoyan bir aklı yoksa, o dil, sahibinin gizli bütün ayıplarını, kusurlarını ve avret olan şeylerini ortaya döker.
Akıllı kişinin aklı, dilinin önündedir, konuşacağını düşünür tartar sonra konuşur, akıl dilin yanlış konuşmalarına müsaade etmez,ahmak insanın dili ise aklının önündedir, akıl ile istişare etmeden konuşur ve genelde yanlış yapar isabetsiz ve münasebetsiz karar verir.
Şu atasözu bu hususu daha güzel izah eder.
"Söz gümüş ise, sükut altındır"
Doğruyu ve güzel şeyleri konuşmak gümüş gibi güzel ise, batılı yanlışı ve boş şeyleri konuşmamak için susmak altın gibidir.
Akıllı insan , her anın ve her lahzanın (zaman diliminin) gerekli olan hakkını veren kimsedir.
Herşeyin bir görevi vardır, aklın görevi de isabetli ve hayırlı olanı seçmek ve tercih etmektir, seçilen şey sahibinin aklını yansıtır ve onu tanımak için iyi bir ipucudur.
Peki hayırlı olan nedir?
Tümü faydalı olan, veya en az yarıdan fazlası faydalı olan hayırlıdır.
Zararlı olan nedir?
Tümü şer olan,veya en az yarıdan fazlası şer olan zararlıdır.
Birisi Rasulullah efendimize geliyor ve diyor ki ey Allah'ın Rasulu Yüce Allah seni bütün müslümanlar için mübarek kılmıştır bana özel olarak hayırlı bir şey söyler misin? Rasulullah Efendimiz buyurdu ki: Benim sana vasiyet edeceğim şeyi yapacak mısın, bu vasiyeti tutacak mısın? O kişi evet dedi, bunun üzerine Rasulullah şöyle buyurdu: Bir işi yapmaya teşebbüs ettiğin zaman o işin sonunu düşün eğer sonu hayırlıysa o işi yap yok o işin sonu zararlı ise tehlikeli ise onu bırak hadi kalk bakalım.
Zühd,Vekî'b Cerrah şah:241
Allah'ım: bizlere ve bütün mümin kardeşlerimize kamil bir iman, faydalı ilim, salih amel, doğruyu hayrı ve daha hayırlı olanı, iyiliği tercih eden ve ona talib olan ayıplarımızı ve kusurlarımızı örten dilimize hakim olan sahih ve selim bir akıl nasib eyle.Amin
Ahmet ÖZKAN
Emekli Müftü
18 Mayıs 2023 Perşembe
