Alemlere rahmet olarak gönderilen, iki cihan serveri Hz. Muhammed Mustafa (hz) efendimiz buyurdu ki;

"Muhakkak ki, Allah Teâlâ Şaban'ın on beşinci gecesinde (Berat Gecesi) dünya semasına rahmetiyle tecelli eder ve Benî Kelb Kabilesinin koyunlarının kılları sayısınca insanları mağfiret eder." (Tirmizî, Savm:39)

Cenab-ı Allah (cc) bütün yarattıklarının hayatlarını, her an belli bir düzen dahilinde devam ettirir. Yaşamımız, ölümümüz, sevaplarımız, günahlarımız, tüm amellerimiz bu düzenin bir parçasıdır. Hayatlarımızda meydana gelecek tüm faaliyetler, Allah’ın (cc) dilemesine bağlı yaşanır. İşte bu faaliyetlerin belirlendiği gece ise mübarek Berat Gecesi’dir.

Berat Gecesi, mübarek üç aylardan Şaban ayının 15. gecesinde idrak edilir. Bu sene Berat Gecesi, 24 Şubat Cumartesi gecesini 25 Şubat Pazar'a bağlayan gece, yani bu gece idrak edilecek.

Dünya, Allah'ın (cc) beyanıyla, âhirette mahsulü toplanacak olan bir tarla olduğuna göre, o ticaretle ilgili faaliyetlerin de yıllık muhasebesinin yapılması gayet tabiidir. İşte bu muhasebenin vakti üç ayların içindedir; Berat Kandili ile başlayıp Kadir Gecesi'yle biten dönemdedir.

Cenab-ı Mevla (cc) “O apaçık kitaba and olsun ki, biz onu gerçekten mübarek bir gecede indirdik. Çünkü biz onunla insanları uyarmaktayız. Bütün hikmetli işler o gecede tefrik olunur.” buyurarak bu durumu bildirmiştir. (Duhan Suresi- 2,3,4. ayetler)

Ayette belirtilen "Bütün hikmetli işler o gecede tefrik olunur" ifadesi için bazı alimler Kadir Gecesi derken, bir diğer görüş Berat Gecesi olduğunu savunmuştur. Ortak görüşe göreyse hikmetli işler Berat Gecesi’nde tefrik olunmaya başlar, bu işlem Kadir Gecesi’ne dek devam eder.

Bir insanın yıllık kader programı Berat Gecesi’nde belirlenir.

İbni Abbas'tan rivayet edildiğine göre, hikmetli işler şu şekildedir:

Bu seneden gelecek seneye kadar meydana gelecek olayların hepsi ayrı ayrı melekler tarafından defterlere yazılır. Rızıklar, eceller, zenginlik, fakirlik, ölümler, doğumlar hep bu esnada kaydedilir. O yılki hacıların sayısı bile bu devrede takdir olunur. Herkesin ve her-şeyin o sene içindeki mukadderatı kaydedilir.

Rızıkla alakalı defterler Mikail Aleyhisselâma verilir.

Savaşlarla ilgili defterler Cebrail Aleyhissalama verilir.

Ameller nüshası dünya semasında görevli melek olan İsrafil'e verilir ki bu büyük bir melektir.

Ölüm ve musibetlerle ilgili defter de Azrail Aleyhisselâma teslim edilir.

Allah Azze ve Celle de Berat Gecesi'nde mü'min kullarına berat yazar.

Berat Gecesi’nin 5 ayrı özelliği vardır:
Bütün hikmetli işlerin ayırımına başlanması.

Bu gecede yapılacak ibadetlerin diğer vakitlere nispetle kat kat sevaplı olması.

İlâhi rahmetin bütün âlemi kuşatması.

Allah'ın af ve bağışlamasının coşması.

Peygamberimiz (asm)'e tam bir şefaat yetkisinin verilmiş olması.

Berat Gecesi’yle ilgili hadisler

Peygamber Efendimiz (asm) bir hadis-i şeriflerinde Berat Gecesi'nin feyiz ve bereketini şu şekilde açıklamıştır:

“Şâban'ın 15. gecesi geldiğinde geceyi uyanık ibadetle, gündüzü de oruçlu olarak geçirin. O gece güneş battıktan sonra Allah rahmetiyle dünya semasına tecelli eder ve şöyle seslenir:

'İstiğfar eden yok mu, affedeyim ve bağışlayayım. Rızık isteyen yok mu, hemen rızık vereyim. Başına bir musibet gelen yok mu, hemen sağlık ve afiyet vereyim.'

Böylece tan yerinin ağarmasına kadar bu şekilde devam eder.”

Efendimiz (a.s.) şu 3 hadislerinde, Berat Gecesi affedilmeyecek kişileri de haber verdiler:

“Muhakkak ki, Allah Azze ve Celle Şâban'ın on beşinci gecesinde rahmetiyle yetişip her şeyi kuşatır. Bütün mahlukatına mağfiret eder. Yalnızca müşrikler ve kalpleri düşmanlık hissiyle dolu olup insanlarla zıtlaşmaktan başka bir şey düşünmeyenler müstesna.”

“Yüce Allah bu gece bütün Müslümanlara mağfiret buyurur, ancak kâhin, sihirbaz yahut müşahin (çok kin güden) veya içkiye düşkün olan veya ana babasını inciten yahut zinaya ısrarla devam eden müstesna.”

“Allah Teâlâ Şâban'ın on beşinci gecesi tecelli eder ve ana-babasına asi olanlarla Allah'a ortak koşanlar dışında kalan bütün kullarını bağışlar.”

Peygamberimiz (s.a.v.) mübarek eşi Hz. Aişe’ye (r.a.) Berat Gecesi'nin faziletini şöyle anlattı:

“Muhakkak ki, Allah Teâlâ Şâban'ın on beşinci gecesinde dünya semasına rahmetiyle tecelli eder ve Benî Kelb Kabilesinin koyunlarının kılları sayısınca insanları mağfiret eder.”

Ebu Hureyre'den (r.a.) rivayet edildiğine göre, Resülullah Efendimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

Şaban ayının on beşinci gecesinin ilk vaktinde Cebrail (a.s) bana geldi; şöyle dedi:

“Ya Muhammed, başını semaya kaldır.”

Sordum: “Bu gece nasıl bir gecedir?”

Şöyle anlattı:

“Bu gece, Allah Teala, rahmet kapılarından üç yüz tanesini açar. Kendisine şirk koşmayanların hemen herkesi bağışlar. Meğer ki, bağışlayacağı kimseler büyücü, kahin, devamlı şarap içen, faizciliğe ve zinaya devam eden kimselerden olsun. Bu kimseler tövbe edinceye kadar, Allah Teala onları bağışlamaz.”

Gecenin dörtte biri geçtikten sonra, Cebrail yine geldi ve şöyle dedi: "Ya Muhammed başını kaldır.”

Bir de baktım ki, cennet kapıları açılmış.

Cennetin birinci kapısında dahi bir melek durmuş şöyle sesleniyor: “Ne mutlu bu gece rüku edenlere.”

İkinci kapıdan dahi bir melek durmuş şöyle sesleniyordu: “Bu gece secde edenlere ne mutlu.”

Üçüncü kapıda duran melek dahi, şöyle sesleniyordu: “Bu gece dua edenlere ne mutlu.”

Dördüncü kapıda duran melek dahi şöyle sesleniyordu: “Bu gece, Allah'ı zikredenlere ne mutlu.”

Beşinci kapıda duran melek dahi, şöyle sesleniyordu: “Bu gece Allah korkusundan ağlayan kimselere ne mutlu.”

Altıncı kapıda duran melek dahi, şöyle sesleniyordu: “Bu gece Müslümanlara ne mutlu.”

Yedinci kapıda da bir melek durmuş şöyle sesleniyordu: “Günahının bağışlanmasını dileyen yok mu ki, günahları bağışlansın.”

Bunları gördükten sonra, Cebrail'e sordum: “Bu kapılar ne zamana kadar açık kalacak?” Şöyle dedi: “Ya Muhammed, Allah Teâlâ, bu gece, Kelp kabilesinin koyunlarının tüyleri sayısı kadar kişiyi cehennemden azat eder.”

Berat Gecesi Duası
İslam büyükleri, Berat Gecesi’nde Yasin Suresi’nin okunmasını, ardından da bu duanın yapılmasını tavsiye ettiler:

“Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla. Allah’ım, ey ihsân ve ikram sahibi olan ve kendisine ihsan edilemeyen, ey Celâl ve İkrâm Sahibi, ey lutfu ve ihsânı bol olan, Sen’den başka ilâh yok, sen kendisine ilticâ edenlerin yardımcısı, kendisine sığınanlara emân veren, korkanların kendisinde emniyete kavuştuğu yüce zât’sın. Allah’ım! Beni katında, Ümmü’l-Kitâb’da şakî/kötü veya mahrûm veya kovulmuş veya rızkı dar olarak yazdıysan, Allah’ım fazl u ihsânınla kötülüğümü, mahrûmiyetimi, kovulmamı ve rızkımın az olmasını sil, beni katında, Ümmü’l-Kitâb’da saîd/iyi, rızkı bol ve hayırlara muvaffak olan bir kulun olarak yaz. Şüphesiz Sen Rasûl’ünün lisânı üzere indirilen Kitâb’ında bir söz buyurdun ve Sen’in sözün haktır: «Allah dilediğini siler, (dilediğini de) sâbit bırakır. Ümmü’l-Kitâb (Ana Kitâb) O’nun yanındadır.»(er-Ra’d, 39) İlâhî! En büyük tecellin ile «Her hikmetli işe kendisinde hükmedilen»(ed-Duhân, 4) ve kesin karar verilen mübarek Şa’bân’ın yarısı gecesinde, bizden bildiğimiz, bilmediğimiz ve Sen’in bildiğin bütün belâları uzaklaştır. Şüphesiz Sen en yüce ve en keremlisin. Allah, Efendimiz Muhammed’e, âline ve ashâbına salât u selâm eylesin!”

Berat Gecesi Namazı
Berat kandilinde 100 rekatlık Salat ül-hayr (Hayır namazı) kılınması tavsiye edilir.

Salat-ül-hayr namazına, “Ya Rabbi, senin rıza-i şerifin için namaza Beni afv-ı ilahine, feyz-i ilahine mazhar eyle. Kasveti kalpten, dünya ve ahiret sıkıntılarından halas eyleyip, süeda (iyiler) defterine kaydeyle." diyerek niyet edilir. Bu şekilde niyet edemeyenler "hacet namazına, hayır namazına" şeklinde niyet edilir.

Berat Gecesi namazı akşam namazından sabah vaktine kadar ara verilerek kılanabilir.

Namazın kılınışı şöyledir:

2 rekatta bir selam vererek kılınır.

Her rekatta Fatiha Suresi'nden sonra 10 tane İhlas Suresi okunur.

İlk rekatlarda Fatiha'dan önce Sübhaneke okunur.

Fatiha'da Besmele çekilir, İhlas surelerinde ve Sübhanake'de Besmele çekilmez.

Namazın tamamını peşpeşe kılmak gerekmez. Ara verilebilir, abdest tazelenip tekrar devam edilebilir.

Bu namaz gece tamamlanamazsa, kerahet vakitlerine dikkat etmek koşuluyla ertesi günün ikindi namazı vaktine kadar yetiştirebilir.

Depremzedeleri unutmayalım
Berat Gecesi'nde dua ederken, tüm dünyada zulüm gören Müslümanları, bilhassa Filistin, Mısır, Suriye, Doğu Türkistan gibi ülkelerdeki mazlumları unutmamamız gerekir. Ayrıca Türkiye ve Suriye'deki depremlerde hayatını kaybedenlerin aziz ruhlarına hediyeler göndermek, yaralıların şifa bulması için de dualarımızda onlara yer vermek icap eder. Merhum alim Abdulmetin Balkanlıoğlu, "Duanızı diğer Müslümanların hayrı için yapın. Kendiniz için istediklerinizi araya sıkıştırın. Duanızın büyük bölümü din kardeşleriniz için olsun, sadece kendinizi düşünmeyin" diyerek, duanın makbul olması için kardeşlerimizi kendimizden daha çok düşünmemiz gerektiğini vurgulamıştı. Allah azze velle Abdulmetin hocaya da rahmetiyle muamele etsin.

Berât gecesini ibâdetle ihyâ etmek, mendup ve müstehabdır. Berât gecesini ihyâ edene, cennet vacip olur.

Berât gecesi bütün bir yılın günâhına keffarettir. Berât gecesinde Yüce Allâh hayrı yağmur gibi yağdırır. Duâların geri çevrilmeyeceği beş geceden birisidir. Peygamberimiz (s.a.v.):* “Şaban ayının yarısı olduğunda, gecesini namazla, gündüzünü de oruçla geçiriniz”* buyurmuştur.

İbâdetle ihyâ, gecenin çok kısımında veya bir saatinde olsun ibâdetle, Kur’an-ı Kerîm veya hadis-i şerif okumak veya dinlemekle, tesbih çekmek, duâ etmek ve salavât getirmekle meşgul olmaktır. Yüce Allâh, Berât gecesinde mü’min kullarına rahmet nazarıyle bakar, bağışlanmak isteyenleri bağışlar, rızık dileyenleri rızıklandırır, dertlere uğrayanlara şifalar ihsân eder. Fakat bu gece, müşriklerin, kindarların, akrabaları ile ilişkilerini kesenlerin, sahip olduğu dünyalıkla gururlananların, ana ve babalarına asi olanların, içki düşkünlerinin yüzlerine bakmaz.

Nebî (s.a.v.) Berât gecesinde uzun uzun ibâdet eder, secdeye kapanınca uzun müddet secdede kalır ve;* “Allâh’ım azâbından afvına, gazâbından rızana sığınıyor, senden yine sana sığınıyorum. Senin şanın yücedir. Sana yaptığım senâyı, senin kendine yaptığın senâya denk bulmuyorum. Ben sana yaraşır bir surette hâmd etmekten acizim”* diyerek niyazlarda bulunurdu. Hz. Aişe (r.anhâ) o zamana kadar hiç işitmediği bu duâdan söz açınca, Peygamberimiz (s.a.v.): “Ey Âişe! Demek onların farkında oldun” buyurdu. Hz. Âişe (r.anhâ): “Evet Yâ Resûlallâh” deyince Peygamberimiz (s.a.v.): “Siz bunları hem öğreniniz, hem de öğretiniz. Çünkü bunları secdede zikretmemi, bana Cebrail (a.s.) (Allâh (c.c.)’den alarak) emretti” buyurdu. Atâ bin Yesâr (r.âleyh)’den yapılan rivayette: “Şa’ban’ın on beşinci gecesinde de bir senelik işler takdîr olunur, ayrılır, ta’yîn olunur. Bir kimse evinden ayrılıp yolculuğa çıkar. Halbuki onun da adı yaşayanlar defterinden, ölüler defterine geçirilmiştir” diye beyân olunmuştur.

* (M. Asım Köksal, Sohbetlerim, s.361-362)*

Allah, bu gece Berat müjdesi alan kullarından eylesin, Amin!..