TÜİK’in bitkisel üretim tahminine göre, hububat ve baklagillerde keskin üretim azalışı bekleniyor. Kuraklık kaynaklı bu düşüşler, yeni ekimde de kendini gösteriyor. Buğdaydan nohuta pek çok ürün risk altında...
27.10.2021 - 07:00 | Son Güncellenme: 27.10.2021 - 07:01
Ambarda alarm zili! Buğdaydan nohuta pek çok ürün risk altında
Duygu Erdoğan - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından bu yıl açıklanan ikinci ‘bitkisel üretim tahmini’ne göre tahıl ve baklagillerde öngörülen üretim azalışı dikkat çekiyor. Buna göre, tahıl ürünleri üretim miktarlarının bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 15 azalarak yaklaşık 31.6 milyon ton olacağı tahmin edildi. Buğday üretiminin yüzde 13.9 düşerek yaklaşık 17.7 milyon ton, arpa üretiminin yüzde 30.7 azalarak yaklaşık 5.8 milyon ton, çavdar üretiminin yüzde 32.4 gerileyerek 200 bin ton, yulaf üretiminin yüzde 9.1 düşerek 286 bin ton olması bekleniyor. Baklagiller arasında nohut üretiminin yüzde 24.6 azalarak 475 bin tona, kırmızı mercimek üretiminin yüzde 30 azalarak 230 bin tona düşmesi öngörüldü.

Yapılan ilk tahminde ise buğday üretiminin yüzde 7.3, arpa üretiminin yüzde 6, çavdar üretiminin yüzde 3.6 azalacağı öngörülmüştü. Nohut üretiminin yüzde 12.7, kırmızı mercimeğin yüzde 6.6 oranında artacağı tahmin edilmişti.

Bu üretim azalmasının temelinde kış ve ilkbahar mevsimleri ile bazı illerde halen süren kuraklıklar var. Bazı illerde çiftçiler toprağı işlemek için yağmur yağmasını bekliyor.

Gübre de etkili olacak

Öngörüler, mevcutta ekim sezonu süren hububat ve bakliyat için gübre tehlikesini ise henüz içermiyor. Buna göre çiftçinin ekim döneminde en çok kullandığı DAP gübresinin ton fiyatı sadece eylül ile ekim arasında 300 lira zamlandı. Eylül 2021’de 6 bin 900 lira olan fiyat, şu an itibarıyla 7 bin 200 lirayı gördü. Çiftçiler, bu fiyatlar karşısında ya gübre kullanamadı, ya da ihtiyacının üçte biri oranında kullanıma gitti. Bu ekim dönemindeki eksiklikler de gelecek yılın verimlerini düşürecek.

Dünya piyasalarında da buğday, arpa, mısır gibi pek çok hammadde konusunda fiyat artışı, ülkelerin stok tutma eğilimi var. Bu nedenle üretimdeki düşüş pek çok etkisiyle gıda fiyatlarında yükselişi de işaret ediyor. Yanı sıra dünyada, içeriğindeki zengin kaynaklardan faydalanmak adına baklagil tüketiminin artırılması dolayısıyla üretim artışının da sağlanması çalışmaları yapılırken Türkiye’de ise düşüş yaşanıyor.

‘Yem sorunu büyür’

Hayvan yemi girdi maliyetleri giderek artarken, bu alandaki ana maddelerden arpadaki düşüş ise yeni bir soruna işaret ediyor. Bu amaçla Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) piyasaya arpa satışları gerçekleştirse de ilerleyen dönemde yetiştiriciler, sorunun büyüyeceğini düşünüyor.

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, Türkiye genelinde arpa üretiminin yüzde 80’inin kuru tarım alanlarında yapıldığını, geçen yıl yaşanan kuraklığın arpa verimini büyük ölçüde düşürdüğünü söyledi. Soylu, “En çok etkili olacağı alan ise hayvancılık olur. Yüzde 90 oranında yem sanayisinde kullanılan arpanın azlığı, yem fiyatlarında yükselişi gösteriyor. Yerine buğday ve mısır ikame ediliyordu ama artık buğday da az, buğday ve mısır dünyada da pahalı” dedi.

Yağmur bekleniyor

Diyarbakır Yenişehir Ziraat Odası Başkanı Süleyman İskenderoğlu, gübre maliyetlerindeki artış nedeniyle bölgedeki üreticilerin daha çok nohut ve kırmızı mercimeğe yöneldiğini, bu yönelişin gelecek sezonda verime yansıyacağını ifade etti. Bölgede kuraklığın devam ettiğini anlatan İskenderoğlu, ekim alanlarında yağmur yağmasının beklendiğini ifade etti.

Nohuttaki olası sıkıntıların önüne geçmek için bu ay yayımlanan bir tebliğ ile nohut da ihracı kayda bağlı ürünler arasına eklenmişti.
Önemli bir nohut ve arpa merkezi olan Kırşehir Kaman bölgesinin Ziraat Odası Başkanı Çetin Gökalp, devlet desteğiyle artan nohut üretiminin ardından desteklerin aynı kalması nedeniyle çok düştüğünü söyledi. Gökalp, “2019’da 600 bin dönüm alandaki üretim, 400 bine düştü, 2022’de ise 200 bine düşecek gibi görünüyor. Girdileri çok pahalı, bir de topraklara aynı ürünü ekmek toprak verimini düşürüyor. Arpa üretim yatağıyız ama kuraklık vurdu. Bunun üzerine bir de gübre yeterince verilemezse sorun daha büyür. Bu da ciddi bir tehdit” dedi.

Fiyat artışının önüne geçilecek

Son dönemde fiyat artışı hız kesmeyen önemli bir temel ürün olan ayçiçek yağında arzın sürdürülebilir olması ve fiyat artışının önüne geçmek amacıyla ithalatında gümrük vergisi yıl sonuna kadar sıfırlandı.

İthalat Rejimi Kararında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, ham ayçiçeği yağı ve aspir tohumu ithalatında gümrük vergisi 31 Aralık’a kadar sıfırlandı.