Tarihci Ercan Arslan

Adnan Menderes ve Seydişehir

4 Ocak 1956 tarihinde Cumhurbaşkanı Celal Bayar ile Başbakan Adnan Menderes ve bazı milletvekilleri çeşitli açılışlarda bulunmak üzere Ankara’dan trenle Antalya’ya doğru hareket ederler.5 Ocak’ta Antalya’da,6 Ocakta Isparta Belediyesi önünde halka hitap edilir ve temaslar gerçekleştirilir.7 Ocak 1956 da ise trenle önce Akşehir’e daha sonra Konya’ya gelinir. Akşehir hitabında geçen vilayet yapma sözü Konya’da soğuk bir rüzgârın esmesine yol açacaktır. Başbakan Menderes’in aynı gün Konya Hükümet Meydanında irad ettiği “Konya Nutku” içerisinde geçen“…Türk milleti Müslümandır ve Müslüman olarak kalacaktır. Evvelâ kendine ve gelecek nesillere dinini telkin etmesi, onun esasını ve kaidelerini öğretmesi, ebediyen Müslüman kalmasının münakaşa götürmez bir şartıdır. Hâlbuki mekteplerde din dersi olmayınca, evlâdına kendi dinini telkin etmek ve öğretmek isteyen vatandaşlar bu imkânlardan mahrum edilmiş olurlar. Müslüman çocuğu, dinini öğrenmek gibi pek tabiî bir haktan mahrum edilmemek icap eder. Böyle mahrumiyet ve imkânsızlık vicdan hürriyetine uygundur denilmez. Bu itibarla orta mekteplerimize din dersleri koymak, yerinde bir tedbir olacaktır…” ifadeleri muhalif kesimin dikkat kesildiği bir husus olacaktı.

Konya’da Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes’i karşılamak için ilçe teşkilatlarından da katılımlar olmuştu. Ancak günlerdir yağan yağmur nedeniyle Seydişehir-Beyşehir istikametinde yoğun sel meydana gelmiş ve kâgir köprüler tahrip olmuştu. Demokrat Parti Seydişehir Heyeti Başbakan ve Cumhurbaşkanı’nı karşılamaya gidememişti. Durumu bir telgrafla arz etmişlerdi. Başbakan Menderes ise bu telgrafa kayıtsız kalmayarak cevabi bir telgraf çekmişti. Bu iki telgraf metnini de sizlerle paylaşıyorum.

Demokrat Parti Seydişehir Heyeti’nin Konya’ya çektiği 7 Ocak 1956 tarihli telgraf metni:

“Birkaç günden beri oluşan şiddetli fırtına dolayısıyla yolumuz tehlikeli bir hal almasından ötürü zat-ı alilerine istikbal etmek şerefinden mahrum kaldığımızdan duyduğumuz büyük teessürü arz ederken bütün kazamız halkının yüksek şahsiyetlerine karşı besledikleri hürmet ve şükran hislerini arz ederek derin hürmetlerle ellerinizden öperiz.” Telgrafın altındaki isimler; Demokrat Parti Seydişehir İlçe Başkanı ve Belediye Reisi Osman Özdemir, Abdullah Suluçay, Mehmet Kaya, Kemal Akseki ve Bilumum Belediye Meclisi.

Başbakan Adnan Menderes’in Seydişehir Heyetine çektiği cevabi telgraf metni ise şöyleydi: Sayın Belediye Reisliğine ve Demokrat Parti Başkanlığına / Seydişehir- Hava şartlarının müsaadesizliği yüzünden bize Konya’da mülaki olamamış bulunmanızdan dolayı izhar buyrulan samimi hissiyata en derin teşekkürlerimi arz eder bugün Seydişehirli kardeşlerime saadetler dileyerek gözlerinden öperim. Başvekil ve Demokrat Parti Genel Başkanı Adnan Menderes.

8 Temmuz 1955’te Seydişehir’in Derebucak Köyünde çıkan büyük yangınla, Başbakan Adnan Menderes yakından ilgilenmiş ve yangınzedelerin yaralarının sarılmasında devlet imkânları seferber edilmişti. Seydişehir’in Taşağıl Köyüne yapılan 1956 tarihli ve üzerinde “Devlet Yardımı” yazısı bulunan Çeşme ilçemizde Demokrat Parti Döneminden kalan tarihin sessiz tanıklarından biridir.

27 Mayıs 1960 darbesi ile Demokrat Parti iktidarı sonlandırılmış ve Yassıada Yargılamaları neticesinde Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes,  Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu, Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın idam kararları oy birliğiyle alınmıştı. Celal Bayar'ın cezası yaş haddi nedeniyle ömür boyu hapse çevrildi. Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan 16 Eylül 1961'de sabaha karşı, Adnan Menderes ise İmralı Adası'nda 17 Eylül 1961'de saat 13.21'de idam edildi. 6 Ocak 1961'de Milli Birlik Komitesi ve Temsilciler Meclisi'nden oluşan Kurucu Meclis kuruldu. Daha sonra Enver Ziya Karal ve Turhan Feyzioğlu başkanlığında Kurucu Meclis'e bağlı 20 kişilik bir anayasa komitesi kurularak yeni anayasa için çalışmalara başlandı. Hazırlanan Yeni Anayasanın halk oylaması 9 Temmuz 1961 tarihinde yapıldı. Bu oylamada Seydişehir’in seçmen sayısı 23205 idi. Seydişehir seçmenlerinin 18587 si sandık başına demokratik haklarını kullanmaya gitti.  Kullanılan oylarda Evet-12227, Hayır-6312 olarak çıktı. 1961 Anayasasına Konya’nın 17 ilçesi içerisinde Hayır oyu çıkan ilçeler ve sayıları şu şekildedir: Çumra –Evet 9000,Hayır-12.024,Hadim-Evet-5864,Hayır-6429,Kadınhanı-Evet 3228, Hayır-5442. Bahse konu yıllarda (1955-1961) Seydişehir Kaymakamları sırasıyla Nurettin Alagök, Salim Çankırı, Behçet Eren, Remzi Ataman idi.

Tarihin bir devri daha bu suretle kapanırken Adnan Menderes ve Seydişehir kentinin yaşanan hadiseler içindeki yeri böylece kayıt altına alınmış oluyordu.

(BCA.030-01-20-112-6/3; Akis Dergisi 14 Ocak 1956,sayfa 4;Işık,10 Temmuz1961,S.886,sayfa 1-3,Yeni Konya ,7 Ocak 1956,S.2764,sayfa 1)