HAMİTOĞULLARI BEYLİĞİ DÖNEMİNDE SEYDİŞEHİR 1327-1380

Merhabalar değerli tarih dostları.

Beylikler Dönemi’nde Seydişehir’i anlatmaya ilk olarak Eşrefoğulları Beyliği ile başlamıştık.

Hatırlayacağınız üzere yazımızı Eşrefoğlu Beyi II. Süleyman Beyin, 1326 yılında Moğol Valisi Timurtaş tarafından öldürülmesi sonrası Seydişehir, Beyşehir ve Akşehir’in Moğol hâkimiyetine girdiğini bir yıl sonra ise Hamitoğulları tarafından tekrar alındığını yazarak bitirmiştik.

Dilerseniz ilk olarak yaklaşık elli yıl boyunca Seydişehir’e hâkim olan Hamitoğulları Beyliği’ni kısaca tanıyalım.

Beylik adını Anadolu Selçuklu Sultanı 1. Alâeddin Keykubat’ın hizmetine girmek üzere Anadolu’ya gelerek uzun yıllar sultanın çocukları ve askerlerine silah talimi yaptıran Hamid Bey’den almıştır. Hamid Bey 1240’da devlete olan hizmetleri karşılığında mükâfatlandırılarak Isparta, Burdur yöresine uç beyi olarak tayin edilmiştir. 1297 yılında ise Uluborlu merkezli Isparta, Burdur, Eğridir yöresinde Hamitoğulları Beyliği’ni kurarak bağımsızlığını ilan etmiştir.

Hamid Bey’in vefatı sonrası beyliğin başına oğlu İlyas Bey ve onun ardından Dündar Bey geçmiştir. Dündar Bey, beyliğin sınırlarını genişleterek Korkuteli ve Antalya’yı fethetmiştir. Eğirdir’i imar ederek beyliğin merkezini Eğirdir’e taşımıştır. 

Anadolu Beylikleri’ nin günden güne güçleniyor olması Anadolu’ya hâkim olan Moğolların hoşuna gitmemiş ve Mogol Valisi Timurtaş beyliklere karşı harekete geçmiştir. Timurtaş önce Konya’yı almış ardından Beyşehir’e gelerek II. Süleyman Beyi öldürmüş ve Eşrefoğulları Beyliğine son vermiştir. Eşrefoğulları’nın ardından Hamitoğulları üzerine de yürüyerek, Dündar Bey’i öldürmüş ve Hamitoğulları Beyligi’ne de son vermiştir.

Fakat bir yıl sonra Vali Timurtaş’ın öldürülmesi üzerine Dündar Bey’in torunu Hızır Bey beyliği yeniden ayağa kaldırmıştır. Hızır Bey, Eşrefoğulları’nın yıkılması sonrası Moğol hâkimiyetine giren Seydişehir, Beyşehir ve Akşehir’i Hamitoğulları Beyliği sınırları içerisine katmıştır. Böylece Eşrefoğulları Beyliği’nin yıkılışı sonrası kısa süre Moğol hâkimiyetinde kalan Seydişehir 1327’de yine bir Türkmen Beyliği olan Hamitoğulları’nın idaresi altına girmiştir.

Hamitoğulları döneminde Seydişehir gelişmekte olan küçük bir kasaba hüviyetindedir. Çevreden birçok Türkmen ailenin Seydişehir’e göç etmeleri sonucu nüfus birkaç bini bulmuş ve şehir kalenin dışında bulunan mahallelere taşmıştır. 

 Hamitoğulları, Seydişehir ve civarının idaresini eline almıştır almasına ama bölgeye Karamanoğulları’na bağlı Turgutoğulları’nın akınları hiç bir zaman bitmemiştir.  Hatta İlyas Bey döneminde Seydişehir bir ara Karamanoğulları’nın eline geçmiş, ancak Germiyanoğluları ve 1. Murat’ın yardımları ile Hamitoğulları Seydişehir’i geri almayı başarabilmiştir.

İlyas Beyin vefatı sonrası yerine gecen Hüseyin Bey, ardı arkası kesilmeyen Karamanoğulları ve Turgutoğlu akınlarına karşı topraklarını korumak için tekrar 1. Murat’tan yardım istemiştir. Bunun üzerine 1. Murat,  Karamanoğulları ile sınır olan şehirlerin kendisine satılmasını istemiştir. Bu anlaşma neticesinde 80.000 altın karşılığında Seydişehir, Beyşehir, Akşehir, Yalvaç Osmanoğulları’na satılmıştır.  Hamitoğulları ise Uluborlu, Keçiborlu, Burdur yöresinde hüküm sürmeye devam etmiş ve Yıldırım Beyazıt döneminde tamamen Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.

Bazı internet kaynakları ve internet sözlüğü Wikipedia’da Seydişehir’in 1380 yılında 1. Murat tarafından Hamitoğulları’ndan satın alınmasının ardından, Cumhuriyet döneminde kadar aralıksız olarak Osmanlılar’ın idaresinde kaldığı yazmaktadır. Maalesef bu bilgi doğru değildir. Zira bir süre sonra 1. Murat’ın Kosova Savaşı’nda şehit edilmesi sonrası Karamanoğulları yeniden Seydişehir’e hâkim olmuştur. Yıldırım Beyazıt tahta çıkınca Seydişehir’i tekrar geri almıştır.

Seydişehir’in iki taraf arasında sürekli el değiştirmesi uzun yıllar boyunca devam etmiştir. Seydişehir’de kalıcı Osmanlı hâkimiyeti, Karamanoğulları Beyliği’nin 1487’de yıkılmasından yaklaşık elli yıl sonra ancak Kanuni Sultan Süleyman döneminde sağlanabilmiştir. Bu tarihe kadar Seydişehir’in yönetiminde söz sahibi olanlar Karamanoğulları ve onlara bağlı yarı müstakil bir beylik olan Turgutoğulları olmuştur.

Bu konunun detaylarını ise bir sonraki yazımızda kaleme alacağız.

Yeniden görüşmek dileğiyle.

Muhammed Kemal Erdem

İnstagram /Twitter: eski_seydişehir  & eski_konya

               Kaynaklar;              

1. Halil İNALCIK, Devlet-i Aliyye, Türkiye İş Bankası Yayınları, I.Cilt, 2021, Sf. 59
2. İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu Karakoyunlu Devletleri, TTK, 2019, Sf. 63
3. Mehmet Akif ERDOĞRU, Türkiye Tarihi Beylikler Dönemi, Atlantis Yayınevi, 2015, Sf.97
4. Ahmet DEMİR, Anadolu Türk Beylikleri Tarihi, Kamer Yayınları, 2018, Sf. 235
5. Mehmet ÖNDER, Seydişehir Tarihi, Seydişehir Bel. Yayınları, 1986, Sf 25