ESKİDENDİ -ŞİVLİLİK-

Şivli şivli şişirmiş

Erken kalkan pişirmiş

İki çörek bir börek

Bize namazlık gerek

Şivliliiiikkkk…

Eskidendi, eskimeyen zamanlardan, dağların dağlara kavuştuğu, insanın insanı anladığı, yürekçe konuşulduğu zamanlardan…

Çocuk olmanın neşesine katılmak, gelenek görenek örf adetlerimizi çocuk gönlünde yaşatmak için ne güzel kutlamalar yapılır canım Anadolu’mda.O gün erkenden kalkar çocuklar. O gece heyecandan uyuyamazlar. Hangi evlere gidilecek, kaç kapı çalınacak, kim ne verecek, hangimizin torbası dolacak? Yarışına girerler. Bu tatlı heyecanın sebebi Şivlilikgeleneğidir. Şivlilik, Anadolu’muzda sadece Konya’da kutlanır. Çocuk farkındalığına bir yenisini eklemek ve neslin değerlere bakışını tatlandırmak düşüncesiyle,şivlilik şekerini ceplerine katan çocuklar bir ömür bu rüyayı unutmazlar.Şivlilik, çocuk düşüyle yazılan bir hikayedir aslında. En güzel kıyafetler akşamdan hazırlanır. Kızların saçlarına kurdele takar anneleri, oğlanlardan takım elbise giyenler bile olur. Bayrama gider gibi heyecanlı ve mutludur hepsi. Bir gece önceden fener alayı ile başlar kutlamalar. Hicri takvime göre üç ayların başlangıcı olan Recep ayının ilk perşembe gecesi ve Regaip Kandili sabahı yapılan bu kutlamalara “ilk namaz” adı da verilir.Kutlamaların zamanla azaldığını, eskiden kandil haftası boyunca kutlamalar yapıldığını ve çocuk zihninde hep neşeyle hatırlandığını anlatırlar. Bir akşam öncesi çocuklar ellerinde fenerlerle sokakları doldururlar. Kimi trampet çalar kimi kaval. Büyükler balkonlara doluşup alkış tutarlar. Karanlıkta ateş böcekleri gibi oradan oraya dolaşan çocuklar, kutlu bir ayın haberini böyle verirler büyüklere. Bu, bereketin çocuk dilindeki ifşasıdır bir bakıma. Tüm çocuklar bir alanda toplanıp fenerlerini ortaya gerilen bir ipe asarlar. Çarşı içine doğru yürünerek yapılan bu etkinliğe tüm dükkanlar iştirak ederler. Kuyruklu kâğıt fenerler ve balonlarla gelin gibi süslenir sokaklar. Şehir bir rüyaya uyanacakmış gibineşelidir o akşam. Bir anlamdaçocukların neşesi ile neşelenir halk ve ortaya bir ateş yakılıp çocuklar ateşin etrafında halka olurlar. Sonra hep birliktefener alayının heyecanına katılırlar...

Şivlilik geleneği ile çocuklara değerli oldukları hatırlatılır ve çocuklar bunu bir ömür unutmazlar. Fener Alayı akşamı doyasıya eğlenir çocuklar. Ellerinde pamuk şekerler, horoz şekerlerve rengarenk macunlar… Ama asıl eğlencenin sabah başlayacağının farkında heyecanla eve dönüp sabahı iple çekerler. Sabah ezanla uyanıp sokaklara koşarlar. Her birinin elinde bir torba vardır. Şivlilik torbasını kim daha çok dolduracak yarışı, sokakları şenlendirirken, büyüklerde boş durmaz. Sabah erkenden kapı çalınacak ve çocuklarşivlilik toplamaya gelecek. Ev sahibi tüm ikramları gönülden yapar. Bilir ki her çocuk bereketiyle kapıya gelir. Kadınlar bir yarışa girerler,yağlı pişiler, kurabiyeler, kuru yemiş ve çerezler(kuru üzüm, leblebi,incir, hurma, iğde, şeker leblebi, doldururlarküçücük keselere)ama çocukların asıl istediği çikolata ve gofret çeşitleridir…

Bir kapı vurulur. Ev sahibi heyecanla kapıya varır;

Şivlişivli şişirmiş

Erken kalkan pişirmiş

İki çörek bir börek

Bize namazlık gerek.

Şivliliiiiiiiiikkkkk…!

Ve gözlerinden mutluluk saçılan çocukların kandil neşesine şahit olur…

“Kandiliniz mübarek olsun” deyişlerine,

Sizin de kandiliniz mübarek

 Ömrünüz bereket bulsun

Kapı çalanınız çok olsun!

“Buyurun bakalım şivliliklerinizi”Deyip akşamdan hazırlanan türlü çerez ve şekeri ikram eder.Çocuklar ellerindeki torbalaraikramlardan doldururken, arkalarından gelecek diğer çocukları da düşünmeyi ihmal etmezler. Şivliliksabahı gün ağarır ağarmaz Konya’da kapıların zili hiç susmaz ve buna alışkın olan yaşlılar kapı önlerinde bile çocukları beklerler. Yaşlılar el öptürür, kandil kutlar, hayır dua edip, şeker çikolata dağıtırlarken çocuklar dua alıp, mutluluğa doyarlar. Çünkü şekerden çok mutluluktur topladıkları. Çocuk belleğine yazılmış “değerlisiniz” kelimesini ömrü billah unutmayacak ve kültürel kodlarındaki çocuk değerini anneliğe babalığa taşıyarak toplumsal mutluluğa katkı sağlayacaklardır…

Okapıdan o kapıya koşan çocuklar köşe başlarında buluşup şekerlerini, çikolatalarını ve çerezlerini yarıştırırlarken birbirlerine tüyo da verirler; “Mavi evin ikinci katında fındıklı gofret veriyor teyze” “Bizim yan dairede lolipop şeker var” “Annem çokomel ve akide şeker dağıtıyor bize de gidin ha!” “Muhtar amca balonla, çilekli sakız ikram ediyor” “Köşedeki Hayriye Teyze baloncuk üflemeli oyuncak dağıtıyor”Şekerdi, çikolataydı, oyuncaktı derken akşam hava kararıncaya kadar sürer bu çocuk telaşı ve şehri görünür bir neşe kaplar…

Bir Kandil sabahı yola düşeriz. Elimizde bir bez torba. Hangi kapıyı çalsak derken açık bir kapı çıkar bahtımıza. Kandil kutlarız. Kandilimiz kutlanır. Ev sahibesi şivliliğimizi uzatır kapıdan. Büyükçe bir tepsinin üzerinde; Yağda kızarmışpişiler, horoz şekerler, fındık-fıstık-şeker leblebi dolu torbalar, muzlu gofretler, sütlü çikolata topları ve neler neler düşer kesemize…

Kültür Sanat, 10 Ocak 2024 04:18