Yüzbinlerce gence kamuda part-time iş fırsatı

Türkiye'de 2 milyonun üzerinde vatandaşa iş fırsatı oluşturan, part-time (kısmi süreli) çalışmada sosyal güvenlik, izin, kıdem tazminatı gibi haklar güvence altına alınıyor. Üniversiteli gençlerin istihdamını kolaylaştıracak, yeni çalışma modelleri ve teşvikleri de içeren adımlar devreye girecek. Uzaktan çalışma mevzuatı yeni iş modellerine uyum sağlayacak şekilde revize edilecek. İşgücü piyasası güvenceli esneklik temelinde bir sistem çerçevesinde tasarlanacak. Kısmi süreli çalışmada hafta tatili, yıllık ücretli izni hak etme süresi ve kıdem tazminatına hak kazanma sürelerinin İş Kanunu'nda açıkça belirtilmesine yönelik düzenleme yapılacak. Parttime çalışanlar eksik günlerini isteğe bağlı olarak öderken, hem kamu hem de özel sektörde projelerde iş bulmaları sağlanacak. Sabah'ın haberine göre, Kamuda esnek çalışma yöntemleri uygulanırken, mali, sosyal hak, yardımlar gibi özlük haklar ise saklı kalacak.

Kısmi süreli çalışanların kıdem tazminatı almasında bir engel var mı?

Kısmı süreli çalışanın ücreti ve menfaatleri (işçi ister haftanın bir veya birkaç günü veya her gün birkaç saat olarak çalışsın fark etmeksizin) tam süreli çalışan işçiye göre, çalıştığı süre oranınca hesaplanarak ödeniyor. Kısmi çalışan işçinin ücretinin ödeme şekli ve yöntemi belli olmasına karşın kıdemin nasıl belirleneceği ve izin haklarından nasıl yararlanacağı kanunda açıkça belirtilmiyor. Yargı kararlarına göre, işçi ister haftanın bir veya birkaç günü veya her gün birkaç saat olarak çalışsın fark etmeksizin, işçinin çalışmaya başladığı tarihten itibaren 1 yıl geçtiğinde kısmi süreli çalışan işçiye kıdem tazminatı ve izin hakkı doğar.

Kısmi süreli çalışanların saat ücreti tamdan düşük olabilir mi?

İş Kanunu'na göre kısmi ve tam süreli çalışan arasında herhangi bir ayırım yapılamaz, farklı bir işlem uygulanamaz. Ücret ve paraya ilişkin menfaatlerde çalışanlar arasında ayrım yapılamaz. Çalışanlar saat ücretinde farklı işleme tabi tutulamaz. Tam süreli çalışanlara göre çalışılan süreye orantılı olarak ödeme yapılması gerekiyor. Kanuna göre tam süreli sözleşmede haftalık çalışma süresi 45 saat olarak uygulanıyor. Kısmi süreli sözleşme de haftada 30 saat ve altındaki süreler için yapılıyor. Bildirimleri çalıştıkları saatlerin güne çevrilmesi sonucunda oluşan prim günleri esas alınarak yatırılıyor.

Part-time çalışanlara sigorta yapılması zorunlu mu?

Kısmı süreli çalışma haftalık sürenin üçte ikisi oranında olan çalışma süresini ifade ediyor. Bu kapsamda çalışanlara da sigorta yapılması zorunluluğu var. Sözleşmesi aylık ücret üzerinden yapıldıysa haftalık çalışma süresi dikkate alınmadan 30 günlük sigorta yatırılır. Bu durumda ödenecek ücret de brüt asgari ücretin altında olamaz. Sözleşme saat ücreti üzerinden gerçekleştiyse bir ayda çalışılan süreler toplanır ve günlük 7.5 saat olan çalışma süresine bölünür. Hesaplanan gün sayısı üzerinden prim yatırılır. Bu hesaplamada 7.5 saatten az olan küsuratlar da 1 gün kabul ediliyor.

20 yıldır kısmi süreli olarak çalışıyorum, eksik günlerimin primini yatırabilir miyim?

Emeklilik için eksik prim gününü 30 güne tamamlamak çalışanın tercihine bırakılıyor. İsteğe bağlı ya da borçlanma yoluyla eksik prim günleri tamamlanabilir. İsteğe bağlı sigorta ve borçlanmada günlük asgari ücret ile bunun 7.5 katına kadar prim ödeme imkânı bulunuyor. Ayda 12 gün prim yatıran isteğe bağlı sigorta ile kalan 18 günün primini ödeyebilir. İsteyen eksik günlerini emekliliğe yakın bir tarihte borçlanabilir.

Bu kapsamda çalışanlar sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilir mi?

Bir ay içinde 20 günden az çalışanın eksik güne ait sağlık sigortası primini 30 güne tamamlama zorunluluğu bulunuyor. Anne, baba, eş üzerinden bakmakla yükümlü olunan kişilerin eksik günlerin sağlık primini yatırması gerekmiyor. Gelir testi ile ödeme gücü olmadığı belirlenenlerin ise prim yatırması gerekmiyor.

Yıllık izin süresi neye göre belirleniyor?

Yıllık izin çalışılan süreye göre belirleniyor. Ayda 10 gün çalışan bir yıllık sürenin sonunda 5 gün izin hakkı elde eder. Önümüzdeki dönemde yıllık ücretli izni hak etme süresi konusunda da çalışan lehine düzenleneme yapılması öngörülüyor.

Part-time çalışıp işsiz kalanlar işsizlik parası alabilir mi?

İsteğe bağlı sigorta ile eksik prim günlerini tamamlayanlar işsizlik sigortası primi de yatırabilir. Ancak bu durumda işsizlik maaşı almak mümkün olabilir.

Ekonomi, 21 Ağustos 2023 10:13