Dikkat! EYT'de kapsam genişledi!

Emeklilikte yaşa takılanlar için yapılan EYT düzenlemesi için müjdeyi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan verdi. EYT'de yaş şartı tamamen kalktı. Milyonların aklında birçok soru var.
EYT kimleri kapsıyor?

Askerlik borçlanması, doğum borçlanması, yurt dışı borçlanma EYT'li yapar mı?

EYT ne zaman yürürlüğe girecek?

EYT başvuru süreci nasıl olacak?

Emekli maaşı hesaplaması nasıl yapılacak?

Kimler yüksek maaş alacak İlk maaş ne zaman yatacak?
1. EYT KİMLERİ KAPSIYOR?

EYT düzenlemesi, 8 Eylül 1999 öncesi emeklilik sigortası girişi o​lan herkesi kapsıyor. Bu sayının yaklaşık 5 milyon 700 bin kişi olduğu açıklandı.

İLK ANDA KİMLER EMEKLİ OLACAK

Tabloda görüldüğü üzere SSK'da erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini, 5.000 gün prim, kadınlarda 5.000 gün prim ve 20 yıl sigortalılık süresini tamamlayanlar emekli olacak.
4B-4C dediğimiz Bağ-Kur ve emekli sandığına tabi olanlar ise erkeklerde 9.000 gün prim, 25 yıl sigortalılık süresi ile, kadınlarda 7.200 gün prim ve 20 yıl sigortalılık süresi ile emeklilik hakkı elde edecek.

EYT yasası çıktığı anda bu şartları tamamlayan yaklaşık 2 milyon 250 bin kişi bulunuyor. Bu sayı her geçen gün artıyor. Bu kişiler yasanın yürürlüğe girmesiyle beraber emeklilik için başvuruda bulunabilecek.

Prim günü ve sigortalılık süresi henüz tamam olmayan EYT'liler kademe kademe şartları tamamladığı anda emekli olacak.
KADINLARDA SİGORTALILIK SÜRESİ KALKTI

Sigortalılık süresi kadınlarda 8 Eylül 2019'da dolduğu için bu şart kadınlarda aranmayacak. Erkekler için konulan 25 yıllık süre ise bazı EYT yasasına tabi sigortalılar için henüz tamamlanmadı.

1997, 1998 ve 1999 yıllarında işe girenler 2022, 2023 ve 2024 yıllarında sigortalılık süresini tamamlayacak.

Sigortalılık süresini son tamamlayacak EYT'li erkek için bu tarih ise 8 Eylül 2024 olarak dikkat çekti.
2. BORÇLANMA İLE EYT'Lİ OLUNUR MU?

Öte yandan kamuoyunda en çok tartışılan konulardan biris de borçlanmaların işe giriş tarihini geri çekip çekmeyeceği konusu oldu.

Merakları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in borçlanma konusunda yaptığı açıklama giderdi. Bakan Bilgin, yasaların mevcut halinde korunacağını açıkladı.

Bu borçlanma meselesi 5510 sayılı yasanın 41. maddesi düzenliyor. Mevcut yasada ilgili maddede şu ifadeler yer alıyor:

"Bu Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler için borçlandırılma halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür..."

A. ASKERLİK BORÇLANMASI

Sigortadan önce yapılan askerlik süreleri borçlanıldığında bu maddenin hükmü gereği işe başlangıç tarihi geriye doğru gidiyor. Burada gideceği gün sayısı borçlanılan gün kadar oluyor.

B. YURTDIŞI BORÇLANMA

Türkiye'deki sigortalının yurtdışına gittikten sonra önceki döneme ilişkin borçlanmaları buradaki işe giriş tarihini borçlanılan gün kadar geriye çekiyor.

C. DOĞUM BORÇLANMASI İÇİN STAJ İSTİSNASI

Yasalarımıza göre sigortadan önceki doğumlar borçlanılamıyor. Ancak staj burada istisna sayılıyor ve staj sonrası yapılan borçlanma işe girişi geriye doğru çekiyor.
3. EYT YASASI NE ZAMAN YÜRÜRLÜĞE GİRECEK?

3600 ek gösterge çalışması sonrası öncelikli gündem halini alan EYT düzenlemesinin taslağı tek formül şeklinde teknik olarak tamamlandı.

Düzenlemenin Aralık ayında Meclis'e sunulması, 15 Ocak 2023 tarihinde de yürürlüğe girmesi bekleniyor.
4. EYT BAŞVURU SÜRECİ NASIL OLACAK?

Prim günü ve sigortalılık süresini tamamlayan ve emeklilik hakkını kazanacak olan 2 milyon 250 bin kişi ilk etapta Ocak ayında yasanın yürürlüğe girmesiyle beraber emeklilik işlemlerini başlatacak.

EYT ile emeklilik hakkı elde eden bir sigortalı her vatandaş gibi çalışıyorsa emekli olacağı için istifa ettiğine dair dilekçeyi şirketine vererek ilk hamlesini yapacak. Ardından SGK'ya emeklilik için başvuruda bulunacak.

EYT'LİLER EMEKLİ MAAŞI İÇİN BANKA SEÇİMİ YAPACAK

EYT düzenlemesi ilk emeklilik hakkı elde eden vatandaşlar ilk ödemelerini alacakları banka ve şubesini e-Devlet'ten veya emeklilik işlemleri sırasında SGK'da seçebilecek. Böylece EYT'linin emekli maaşı tercih ettiği bankaya yatırılacak.
 5. EYT'LİLERİN MAAŞ HESAPLAMASI NASIL YAPILACAK?

EYT yasası çıktıktan sonra yaş şartı dışındaki şartları tamam olanların; örneğin primi ve sigortalılık süresi tamam olanların maaş hesapları, diğer tüm emekli aylığı bağlananlar gibi, 3 dönem üzerinden yapılacak.
YT maaş hesabında 3 dönem dikkate alınacak:

*1999 yılı öncesi,
*1999 yılı - 2008 arası
*2008'den sonraki dönem olmak üzere 3 ayrı hesaplama söz konusu olacak.

Bu 3 dönemdeki hesaplar yapılıp birleştirilerek emeklinin maaşı ortaya çıkacak.

Kısacası emekli maaşı hesaplaması yapılırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.
Kişilerin çalıştıkları yıllar aylık kazançları, çalışma süreler, yaş beklerken ödenen fazla primler ve işe ara verip vermemiş olmaları emekli maaşı hesaplanırken ödenecek tutarı ortaya çıkaracak.
Matematiksel olarak maaş hesaplanırken ilk olarak 1999 öncesindeki gün ve kazançlar dikkate alınacak ve aylık bağlama oranı ile çarpılacak.

Burada çıkan rakam bugüne güncellenecek. Daha sonra 1999 ile 2008 arasındaki dönem için de yine aylık bağlama oranı ve yeni güncelleme katsayıları kullanılacak.
Burada büyüme oranı devreye giriyor. 2008 sonrası için ise yine farklı bir aylık bağlama oranı ve büyüme hızının yüzde 30'u alınacak.

Bir önceki yılın enflasyon oranı da maaş hesaplamasında ve güncellemesinde kullanılacak. Böylece bu 3 hesap toplanarak emekli maaşı oluşturulacak.

6. KİMLER YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI ALACAK?

EYT'ye tabi olanlar da temelde bütün emekliliğe hak kazanmışlar gibi prim gün sayısının çok olmasına bağlı olarak değil SGK'ya bildirilen prime esas kazanca göre maaş alacak. Yani brüt maaşı yüksek olanlar daha fazla emekli maaşı alacak.
Bütün çalışma hayatı asgari ücret üzerinden bildirilenler ise daha düşük maaş alacak. Burada üç ayrı hesaplama yapıldığı için tüm kazançlar önem kazanıyor. Yani son yıllar değil ilk çalışma hayatınızdan bu güne kadar tüm kazançlarınıza bakılıyor.
Ayrıca 3 döneme ilişkin farklı Aylık Bağlama Oranları ve güncelleme katsayılarıyla nedeniyle; bu oranların yüksek olduğu dönemlerde primi daha fazla olan hak sahipleri daha yüksek emekli maaşı alacak.

7. İLK MAAŞ NE ZAMAN YATACAK?

Sigortalılık süresi ve prim şartları tamam olmayanlar bu şartları tamamladıklarında EYT yasasından yararlanacak.

Eğer Ocak ayında emeklilik başvurusu yapılırsa ilk maaş hesaplama işlemleri de 1 Şubat itibarıyla olacak.

Örneğin işlemler Nisan ayında biterse; başvuru tarihini takip eden aydan itibaren bütün maaşlar emeklinin hesabına topluca yatacak.

Kaynak: Sabah Gazetesi

Ekonomi, 30 Aralık 2022 15:23