Seçim Kanunu yasallaştı ! D'hondt sistemi nedir?

Milletvekili Seçim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi Anayasa Komisyonu’nda kabul edildi.Teklif ile, seçim barajı yüzde 7’ye inecek.

 
İttifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D’Hondt uygulamasıyla belirlenecektir.

Seçime katılma yeterliliği elde eden parti, Siyasi Partiler Kanunu'nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen süreler içerisinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki defadan fazla ihmal etmemiş olma koşuluyla seçime katılma hakkını muhafaza edecek. Salt TBMM'de grup kurmuş olmak, seçime katılabilmenin yeter şartından biri olamayacak.

Başkan ve asıl üyeler adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonlarınca birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından yapılan kura ile iki yılda bir belirlenecektir.

Sandık kurulu üyeliği, partilerin başka bir partinin üyesi olan bir kişiyi, ancak o kişinin onayı ile sandık kurulu üyesi olarak görevlendirilebilecek. Seçim sandıklarının güvenliği ve denetimi sandık kurulu üyeleri aracılığıyla temin edilmektedir.

 
Seçimlerde yerleşim yeri adresine göre bir yıl önceki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme işlemleri yapılacaktır.

Düzenleme ile adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde gözükmeyen vatandaşlar en son seçmen olduğu adrese göre seçmen listelerinde yer alacaklardır.

Ekseriyet sistemine göre seçilen muhtarın seçilme yeterliliğine sahip olduğunu bir ay içerisinde belgelendirmesi gerekmektedir. Aksi takdirde kendisinden sonra gelen seçilme ehliyetine sahip muhtar adayına İlçe Seçim Kurulunca Mazbata verilecektir.

D'HONDT SİSTEMİ NEDİR?

Bir seçim çevresinde her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e ... bölünür ve o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu işleme devam edilir. Elde edilen paylar, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe doğru sıralanır. Milletvekillikleri bu sıralamaya göre partilere tahsis edilir.

7 milletvekili çıkaracak bir seçim bölgesinde A Partisi 60 000, B Partisi 25 000, C Partisi 14 000 oy almış olsun.

A Partisi
B Partisi
C Partisi
Oy
60 000
25 000
14 000
1. milletvekili
60 000
25 000
14 000
2. milletvekili
30 000
25 000
14 000
3. milletvekili
20 000
25 000
14 000
4. milletvekili
20 000
12 500
14 000
5. milletvekili
15 000
12 500
14 000
6. milletvekili
12 000
12 500
14 000
7. milletvekili
12 000
12 500
7 000
Partinin çıkardığı milletvekili sayısı
4
2
1
Milletvekili başına düşen oy
15 000
12 500
14 000
A Partisine 1. olduğu için bir milletvekili verilir. A Partisinin oyu 2'ye bölünür. A Partisinin oyu hala en çok olduğu için A Partisinin oyu bu sefer 3'e bölünür.(60000/3=20000) Bu işlemden sonra en çok oy B Partisinde olduğu için B'ye bir milletvekili verilir ve oyu 2'ye bölünür. (25000/2=12500) Kalan sayılar arasında en büyük A olduğu için bir milletvekili daha verilir ve A'nın oyu bu defa 4'e bölünür. (60000/4=15000) Ortaya çıkan sayılar arasında en büyük oy yine A'nın oyu olduğundan yine bir milletvekili verilir ve bu kez de oyları 5'e bölünür (60000/5=12000). Bu işlemden sonra en büyük oy C'ye aittir ve C'nin hanesine 1 milletvekili eklenir; C'nin oyları 2'ye bölünür (14000/2=7000). Bu 7. ve son işlem sonucunda en büyük sayı B'ye ait olduğu için son milletvekilliğini B Partisi alır.

Sonuç olarak; bu bölgeden A Partisi 4, B Partisi 2, C Partisi de 1 milletvekili çıkarır.

 
D'Hondt yöntemi, seçimler sonucu tüm siyasal partiler arasında ortaya çıkan en yüksek milletvekili sayısı-oy oranını düşürerek orantısızlığın önüne geçmektedir. En yüksek milletvekili saysısı-oy oranı avantaj oranı olarak bilinir. Genel parti sayısının {displaystyle P}{displaystyle P} olduğunu düsünelim. Parti {displaystyle pin {1,dots ,P}}{displaystyle pin {1,dots ,P}} için avantaj oranı

{displaystyle a_{p}={frac {s_{p}}{v_{p}}},}{displaystyle a_{p}={frac {s_{p}}{v_{p}}},}
bu denklemde

{displaystyle s_{p}}{displaystyle s_{p}} – {displaystyle p}{displaystyle p} partisinin meclisteki sandalye payı, {displaystyle s_{p}in [0,1],;sum _{p}s_{p}=1}{displaystyle s_{p}in [0,1],;sum _{p}s_{p}=1},
{displaystyle v_{p}}{displaystyle v_{p}} – {displaystyle p}{displaystyle p} partisinin oy payı, {displaystyle v_{p}in [0,1],;sum _{p}v_{p}=1}{displaystyle v_{p}in [0,1],;sum _{p}v_{p}=1}.
En yüksek avantaj oranı,

{displaystyle delta =max _{p}a_{p},}{displaystyle delta =max _{p}a_{p},}
tüm siyasal partiler arasında en fazla temsil edilen siyasi partinin ne kadar orantısız olarak temsil edildiğini ortaya çıkarır. D'Hondt yöntemi, siyasal partilere parlamento sandalyesi tahsis eder ve ortaya çıkan en büyük avantaj oranını mümkün olduğu kadar azaltır,

{displaystyle delta ^{*}=min _{mathbf {s} in {mathcal {S}}}max _{p}a_{p}}{displaystyle delta ^{*}=min _{mathbf {s} in {mathcal {S}}}max _{p}a_{p}}.
Bu koltuk tahsisi {displaystyle mathbf {s} ={s_{1},dots ,s_{P}}}{displaystyle mathbf {s} ={s_{1},dots ,s_{P}}}, olası tüm {displaystyle {mathcal {S}}}{displaystyle {mathcal {S}}}’lerin bir öğesidir. Bu sayede, D'Hondt yöntemi oyları orantılı olarak temsil edilenlere ve kalanlara ayırır ve işlem sonucunda ortaya çıkan fazlalıgı en aza indirir. Geri kalan oyların genel oranı:

{displaystyle pi ^{*}=1-{frac {1}{delta ^{*}}}}{displaystyle pi ^{*}=1-{frac {1}{delta ^{*}}}}.
{displaystyle p}{displaystyle p} partisinin fazla sandalye sayısı bu şekilde hesaplanır,

{displaystyle r_{p}=v_{p}-(1-pi ^{*})s_{p},;r_{p}in [0,v_{p}],sum _{p},r_{p}=pi ^{*}}{displaystyle r_{p}=v_{p}-(1-pi ^{*})s_{p},;r_{p}in [0,v_{p}],sum _{p},r_{p}=pi ^{*}}.
Bunun nasıl çalıştığını daha iyi anlayabilmek için secimlerde rekabet eden üç siyasal parti düsünün. A partisi oyların yüzde 60,6'sını, B partisi yüzde 25,3'ünü ve C partisi yüzde 14,1'ını almıstır. D'Hondt yöntemi meclis sandalyelerinin yüzde 57,1'ini A partisine, yüzde 28,6'sını B partisine, yüzde 14,1'ini C partisine verir. Bu süreç, A partisine 0.94, B partisine 1.13, C partisine 1.01 avantaj oranı verir. Böylece B en büyük avantaj oranını elde eder. Fazlalığın toplam payı 1 - 1 / 1.13 = 0,12 veya yüzde 12'dir. Bu, A partisi fazlalıklarının yüzde 10,1, B partisi fazlalıklarının yüzde 0'ı ve C partisi fazlalıklarının yüzde 1,5 olduğu anlamına gelir. Yukarıdaki tablo bu durumu özetlemektedir.

SİYASET, 24 Mart 2022 15:22