Vatandaşın elektrik faturasının yüzde 23’ü şirketlere gidiyor

Enerji politikalarından sorumlu CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın’ın, özel elektrik üretim şirketlerine verilen desteklemelerin vatandaşın faturasına yansıması ile ilgili Makina Mühendisleri Odası (MMO) Enerji Çalışma Grubu ile yaptığı ortak çalışma, doğrudan ya da dolaylı olarak vatandaşın faturasına yüklenen tutarları gösterdi.

Çalışmadan çıkan sonuçları yazılı bir açıklamayla duyuran Akın, özetle şunları kaydetti:

FATURALARA ÜÇ DESTEK YANSITILIYOR
“Özel elektrik üretim şirketlerine, yenilenebilir enerji destekleme mekanizması (YEKDEM), yerli kömür santrali desteği ve kapasite mekanizması olmak üzere toplam üç çeşit parasal destek veriliyor. Söz konusu üç destek, doğrudan ya da dolaylı olarak vatandaşın faturalarına yansıtılarak bir yük oluşturuyor. Destekleme adı altında ödenen paranın kamudan çıktığı dikkate alındığında, bu paranın öyle ya da böyle vatandaşın cebinden çıktığını söylemek mümkündür.

 
YEŞİL ENERJİ DESTEĞİ AMACINDAN SAPTI
Destekleme ödemelerinde en büyük payı, YEKDEM oluşturuyor. Dünyanın her yerinde yenilenebilir enerji destekleniyor. Şüphesiz Türkiye’de desteklenmesi gerekiyor. Ancak bugünkü haliyle YEKDEM, amacından sapmıştır. YEKDEM’de küçük üreticiler yerine büyük üreticilerin ağırlığı artmıştır. Büyük kamu santralleri özelleştirildikten sonra YEKDEM kapsamına dahil edilmiştir. Özellikle son 6-7 yılda yaşanan dere tipi HES furyası da sistemin amacından sapmasına neden olmuştur.

DESTEKLEME TUTARLARI 3 YILDA KATLANDI
EPDK tarafından açıklanan ‘faturalandırılan elektrik üretim miktarı’ ile ‘YEKDEM’, ‘yerli kömür’ ve ‘kapasite mekanizması’ ödemeleri karşılaştırılınca, özellikle son üç yılda özel elektrik üretim şirketlerine yapılan destekleme ödemelerindeki rekor artış dikkat çekiyor. Yıllık olarak yapılan hesaplamada 2018, 2019 ve 2020 yılı verileri karşılaştırınca, elektrik faturalarına doğrudan ya da dolaylı yansıyan tutarın 3 yılda katlandığı gerçeğiyle karşılaşıyoruz.

 
2018 YILINDA HER AY 11,09 LİRA YANSIDI
Buna göre; 2018 yılında 150 kWsa (kilovat saat) elektrik tüketimi yapan bir haneye vergi ve fonlar dahil özel şirketlere yapılan destekleme ödemeleri, 9,21 lira YEKDEM, 0,76 lira yerli kömür ve 1,12 lira kapasite destek mekanizması olmak üzere toplam 11,09 lira olarak yansıdı. Başka bir deyişle 2018 yılında ortalama 150 kWsa tüketim yapan bir haneden, doğrudan ya da dolaylı olarak tükettiği elektrik miktarı bedelinin dışında her ay özel şirketlere destek ödemesi adı altında 11,09 lira yansıtıldı.

DESTEKLEMELER 2019’DA DA HIZ KESMEDİ
2019 yılında faturalandırılan elektrik miktarı azalmasına karşın özel elektrik üretim şirketlerine yapılan destek ödemeleri daha da arttı. Buna göre; 2019 yılında ortalama 150 kWsa elektrik tüketimi yapan bir haneye, her ay tükettiği elektrik bedelinin dışında 13,67 lira YEKDEM, 1,64 lira yerli kömür ve 1,62 lira kapasite mekanizması olmak üzere toplam 16,92 lira destek ödemesi yansıtıldı. 2019’da faturalara yansıyan destek ödemesi kalemlerinden YEKDEM yüzde 48, yerli kömür yüzde 115 ve kapasite mekanizması ise yüzde 44 oranında arttı.

ÜÇ YILDA İKİ KATTAN FAZLA ARTIŞ VAR
2020 yılına gelindiğinde destek ödemesinin yükü artmaya devam etti. Buna göre; 2020 yılında, ortalama 150 kWsa elektrik tüketimi yapan bir haneye 20,14 lira YEKDEM, 1,72 lira yerli kömür ve 1,74 lira kapasite mekanizması olmak üzere toplam 23,62 lira destek ödemesi yansıtıldı. 2018 yılıyla karşılaştırıldığında destek ödemelerindeki artış, yüzde 112,98 oldu. Başka bir deyişle 2018-2020 yılları arasında, vatandaşa doğrudan ya da dolaylı olarak yansıtılan destek ödemeleri 2 kattan fazla arttı.

FATURANIN YAKLAŞIK YÜZDE 23’Ü
2020 yılında, aylık 150 kWsa tüketim yapan bir abonenin her ay gelen faturasına dolaylı ya da doğrudan yansıtılan ve özel elektrik üretim şirketlerine yapılan destek ödemelerinin payı, yaklaşık yüzde 23 oldu. Başka bir deyişle vatandaşın elektrik faturasında ödediği tutarın yüzde 23’ü şirketlere gidiyor.”

‘SİSTEM VATANDAŞIN DEĞİL ŞİRKETLERİN LEHİNE İŞLİYOR’
CHP’li Akın, “Desteklemelerdeki amaç, kaliteli hizmet, faturaların düşmesi, vatandaşın enerjiye daha ucuza ulaşmasıysa bu sistem, gelinen aşamada amacından sapmış durumda. Destekleme sistemleri, artık vatandaşın ucuz enerji alması değil, şirketlerin desteklenmesi ve kurtarılmasına dönüşmüş durumda. Özetle bu destekleme sistemleri vatandaşın değil, şirketlerin lehine. Bu destekleme sistemlerinin mevcut haliyle vatandaşın faturası asla düşmez” değerlendirmesi yaptı.

Ekonomi, 07 Eylul 2021 13:36