Kadı Abdurrahman Paşa ve Seydişehir (1747-1808)

Kadı Abdurrahman Paşa 1747’de İbradı’da doğmuştur. Tarihlerimizde Kadı Paşa namiyle bilenen Kadı Abdurrahman Paşa Şeyhülislam Minkarizade ahfadından Şeyh Mehmet Efendi’nin oğludur. Sülale Türkistan’dan göç ederek Musul yakınlarındaki Minkar köyünde ikamet ettiği bir zamanda Yavuz Sultan Selim Hanın Mısır Seferi(1516) esnasında devlet ricaliyle tanışmıştır. Seferde gösterdikleri yararlılık nedeniyle bu Türkmen aileye, Teke Sancağı dâhilinde kışlak ve yaylak verilmiş,onlar da havası ile latif bulunan İbradı’yı kendilerine daimi yurt seçmişlerdir.

III.Selim devrinde (1789-1807) Bozkır Kazasının merkezi konumundaki Sırıstat kasabasında bulunan gümüş ve simli kurşun madeninin Emini İbradılı Ali Efendi idi (Eski devirlerde Sancakları olması itibariyle İbradılılara, taşrada Alaiyeliler de denildiğinden , bu aile sehven Alaiye kökenli zannedilmiştir). Zamanla kaza ahalisi ile arasında husumet oluşan Ali Efendi eşkıya güruhu tarafından katledilerek malı da yağmalanır. Bu esnada Kayseriye Kadısı bulunan Abdurrahman Efendi, amcasının başına gelenleri haber alır ve çok müteessir olur. Payitahta müracaat ederek katillerin kaydının görülmesini talep eder. Kendisi de Seydişehir’e gelerek buraya yerleşir ve asker toplamaya başlar. Beklediği izin 1801 Ağustosunda kendisine verilen Kadı Abdurrahman Seydişehir,Beyşehir havalisinden iki bin kadar asker toplayarak,Altıparmak eşkıyasının(Altıparmak Halim, Bozkırşeyhinin bölükbaşılarından NakiboğluAbdurrahman, Mehmedve Alemdar Ali, Ahmed, Benli Hasan, ÇakalAhmed ve Hüseyin) üzerine yürür. Amcası merhumun katillerinin izini sürerek pek çoğunu dilediğince tepelemeye muvaffak olur. Neticeyi İstanbul’a bildirir. Hizmeti mükafatlandırılmaya münasip bulunarak Mirimiranlık (Paşa) rütbesiyle önce Alaiye ve İçil Sancaklarına, sonra da Sivas Mutasarrıflığına görevlendirilir.1803 yılında (1217-Zilhicce) Vezirlik rütbesiyle Konya Valiliğine atanır. Daha önceden Konya’da da kadılık yaptığından şehir halkı kendisini yakinen tanımaktadır. Kadı Abdurrahman Paşa’nın oğlu Abdullah’a ise babasının önceki görevleri tevcih edilir.Kadı Abdurrahman Paşa yaklaşık beş yıl Konya’da Valilik yapmıştır. Görev süresince başarılı icraatlarda bulunmuş, Nizam-ı Cedit askeri yazdırmak hususunda gayret göstermiştir (Onu Konya’ya sokmak istemeyen Koç Bekir Ağa ile arasındaki müsademe şair Şem’î’nin bir şiirine konu olmuştur. Bekir Ağa’nın mezarı AlibeyHüyüğündedir).  Daha sonra terfi ederek Anadolu Valiliğine getirilen Abdurrahman Paşa, Rumeli’deki ıslahat hareketinde de görev alır. Yeniçeriler tarafından sevilmeyen bir kimse olan Paşa, Alemdar Vakasından sonra Anadolu’ya geçerek İbradıdaki oğlu Abdullah Paşa’nın yanına sığınır. Hakkında II.Mahmut’a jurnaller yapan Yeniçeriler padişahtan, Paşa’nın katli için ferman almayı başarırlar. Zamanın Teke Sancağı Mütesellimi,esasen Paşaya yakınlığıyla bilinen KapıcıbaşıHacı Mehmet Ağa bu işle görevlendirilir. Kadı Abdurrahman Paşa girilen müsademe neticesinde İbradı’da yakalanarak idam edilir (27 Aralık1808).Kesik başı İstanbul’a gönderilir. 29 Ocak 1809’daOrtakapı’da teşhir edilir.

Osmanlı Döneminde Konya’da İbradılı üç valigörev yapmıştır. Bunların ilki Kadı AbdurrahmanPaşa, ikincisi Kadı Abdurrahman Paşa’nın büyükkızı Nefise Hanım’dan torunu olan Süruri Ali Paşa(1827-1890), üçüncüsü ise Damat Feritkabinesinde bir müddet Dâhiliye nazırlığını yapan Cemal Bey(Artin Cemal 1862-1939)’dir. Cemal Bey, 28 Kasım1918-7 Mart 1919 ve 24 Nisan 1919- 25 Eylül1919 tarihleri arasında iki defa Konya valiliği yapmıştır.Seydişehir Kuvayı Milliyecilerinin önde gelen ismi İbradılıSabitzade Mustafa Efendi oğlu Avukat Ahmet RaşidDuranoğlu ve Seydişehir Eski Belediye Başkanlarından Ali Kemal Duranoğlu Aileleri, Kadı Abdurrahman Paşa ile aynı sülaledendir. Selanik doğumlu gazeteci yazar Fazlı Necip’in (1864-1932) Kadı Abdurrahman Paşa ve ailesini anlattığı üç ciltlik “Dehşetlerİçinde” adlı romanı mevcuttur.(BOA.C.DH.130/6455; M.Ferid , “Kadı Paşa ve Konya Hadisesi” Kervan, Sene 1,Sayı 3, sayfa 3-4, 1 Nisan 1929; GeorgOğulukyan’ın Ruznamesi 1806-1810 İsyanları, Tercüme ve Notlar Hrand D. Andreasyan, İstanbul Üniversitesi Ed.Fak.Yay.No.1702, İstanbul 1972; Muzaffer Erdoğan“Kadı AbdurrahmanPaşa Hayatı ve İcraatı”,Konya Halkevi Dergisi, S. 67-68-69-70-71-72,Konya 1944; Ali Işık, “Koç Bekir Ağa ve Konya Hadisesi”, Merhaba Akademik Sayfalar, Cilt 19,S.46-47,2-9 Aralık 2020)

SEYDİŞEHİR, 13 Ağustos 2021 03:24