5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’na ek düzenlemeler getiren ve hayvan refahına yönelik uygulamaları detaylandıran yönetmelik, Resmi Gazetede yayımlandı. Bu düzenleme, hayvan haklarının korunması için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Sahipsiz Hayvanların Popülasyon Kontrolü: Sahipsiz hayvanların toplanması, rehabilite edilmesi, bakımevlerine yerleştirilmesi ve sahiplendirilmesi süreçleri detaylandırıldı.

Yeni Alanlar Tanımlandı: Hayvan bakımevleri, doğal yaşam alanları ve özel hayvan yaşamevlerinin standartları belirlendi.

Sahiplenme Şartları ve Görevler: Hayvan sahiplerinin kayıt yaptırması, bakım koşullarını sağlaması, zararları tazmin etmesi ve Kat Mülkiyeti Kanunu'na uygun şekilde hayvan beslenmesi düzenlendi.

Yeni Yaptırımlar ve Kısıtlamalar:

Sahiplendiği hayvanı terk edenler veya bir yıl içinde birden fazla kez hayvanını kaybedenler 3 yıl boyunca hayvan sahiplenemeyecek.

Belediyeler, rehabilite edilen hayvanları refah standartlarına uygun şekilde barındırmakla yükümlü.

Yerel Yönetimlerin Görevleri:

Yerel yönetimlere sahipsiz hayvanların toplanması, rehabilitasyonu ve sahiplendirilmesi süreçlerinde görevler verildi.

Nüfusu 25 binin üstündeki belediyeler bütçelerinin binde 5’ini, büyükşehirler binde 3’ünü sahipsiz hayvanların bakımına ayırmak zorunda.

Hayvan Refahı ve Toplum Sağlığı:

Hayvan bakımevi ve doğal yaşam alanlarının kapasiteleri artırılacak.

Hayvan refahı gözetilerek, sağlıklı koşullarda barındırma ve toplum sağlığını koruma hedefleniyor.

Mali Destek ve Denetimler:

Yerel yönetimlerin ayırdığı bütçenin asgari yüzde 50’si, bakımevlerinin ve doğal yaşam alanlarının inşasına veya kapasitelerinin artırılmasına ayrılacak.

Tarım ve Orman Bakanlığı, mali destek ve teşvik sağlayacak.

Ana Hedef:

Sahipsiz hayvanların kontrolü, refahlarının sağlanması ve toplum sağlığı için düzenlemeler getirilerek tüm tarafların sorumlulukları açıkça tanımlandı.

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği’nin, 5199 sayılı kanuna ek olarak 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’nin ilgili hükümlerinin dayanak alınarak hazırlandığını bildirdi. Yönetmelik ile genel itibariyle sahipsiz hayvanların popülasyon kontrolü işlemlerinde Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ilgili birimleri, yerel yönetimler, il hayvanları koruma kurulları ve diğer ilgili kurumların görevlerinin detaylandırıldığını belirten Yumaklı, ev hayvanlarının hayvan sahiplenme şartları ile hayvan sahiplerinin görev ve sorumluluklarının da belirlendiğini aktardı.

Yumaklı, düzenlemeyle sahipsiz hayvanların toplanmaları, hayvan bakımevlerine götürülmeleri, rehabilite edilmeleri ve hayvan bakımevlerinde tutulmaları konularındaki işlemlerinde açıklandığına işaret ederek şu bilgileri verdi: “Hayvan bakımevleri, doğal yaşam alanları ve özel hayvan yaşamevlerinin haiz olması gereken şartlar ve çalışma yöntemleri ile sahipsiz hayvanların popülasyon kontrolü kapsamında buralarda yapılacak iş ve işlemler sıralandı. Yönetmelik,hayvan refahının korunması, gözetilmesi ve hayvanların sağlıklı koşullarda yaşamlarını sürdürmeleri için son derece ayrıntılı düzenlemeler içermektedir. Ayrıca yerel yönetimler başta olmak üzere tüm ilgili kesimlere de bu konuda sorumluluklar yüklemektedir.”

Aynı zamanda, yönetmelikle il hayvanları koruma kurullarının çalışma usul ve esaslarının belirlenerek ilgili kanun kapsamında yapılacak denetimler ile idari yaptırımların uygulanması yöntemlerinin de ele alındığının altını çizen Yumaklı, “Uygulama yönetmeliği, toplum sağlığının korunması ve hayvan refahının gözetilmesini amaçlamaktadır. Dolayısıyla düzenleme, kurallara uyan ve hayvan refahını gözeten hayvan sahiplerinin de haklarını korumaktadır” değerlendirmesinde bulundu.

Yönetmelik neler getiriyor?

Yönetmelik ile sahipsiz köpeklerin toplanmasına ilişkin yöntemler, hayvan bakımevlerine getirildiklerinde işleyecek süreç ile sonrasında hayvan bakımevi/doğal yaşam alanlarında tutulmaları ve sahiplendirilmeleri konuları detaylandırıldı. Sahiplenilebilecek hayvan tanımı yapılarak toplanan hayvanlardan hangilerinin rehabilite edilerek sahiplendirilmek üzere hayvan bakımevi/doğal yaşam alanlarında tutulabileceği açıklığa kavuşturuldu. Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’nin ilgili hükümlerinin uygulanması kapsamında, sahipsiz hayvan popülasyonunun sorun yarattığına dair kararı alacak yetkili merci olarak belediye meclisleri görevlendirildi.

Kanunda yapılan yeni düzenleme ile benimsenen “Yakala-kısırlaştır-tut/sahiplendir” metodu kapsamında; belediyelerce yakalanarak rehabilite edilen hayvanların hayvan refahı ilkeleri gözetilerek barındırılacağı “doğal yaşam alanları” tanımlanarak hayvan bakımevleri ile birlikte özellikleri belirlendi. Bakanlıktan izin alınmak suretiyle gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerince kurulacak ve hayvanların sahiplenerek barındırılacağı “özel hayvan yaşamevleri” tanımlanarak özellikleri belirlendi. Hayvan bakımevi, doğal yaşam alanı ve özel hayvan yaşamevlerinde, başta hayvanların tutulacakları alanların büyüklükleri olmak üzere (6 aylıktan küçük hayvanlar ile küçük ırklar için 8 metrekare , büyük ırk hayvanlar için 10 metrekare) refah şartları ve diğer fiziksel şartlar hüküm altına alındı.

Düzenlemeyle herhangi bir nedenle sahiplendiği hayvana bakamayacak olan vatandaşlar için çözüm getirildi. Bu hayvanları sokağa bırakmak yerine bakım şartları yasa ve yönetmeliklerle belirlenmiş barınaklara bırakmalarının önünün açıldı. Bu minvalde, yasal düzenleme ile yerel yönetimlere bakımevlerinin sağlıklı koşullarda hizmet vermesi için bütçe ayırmaları konusunda da zorunluluk getirilmiş oldu. Dolayısıyla yönetmelik, hem hayvanların hayvanseverler ile sağlıklı koşullarda yaşamlarını sürdürmeleri, bunun mümkün olmadığı durumlarda da bakımevlerinde sağlıklı şartlarda tutularak tekrar sahiplendirilmelerini öngörüldü.

Hayvan sahiplerinin görevleri ve hayvan sahiplenme şartları

Hayvan sahiplerinin; hayvanlarını dijital yöntemlerle kayıt altına aldırması, hayvanlarına uygun bakım besleme şartlarını sağlaması, il hayvanları koruma kurullarının alacakları kararlara uyması ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu hükümleri doğrultusunda hayvan sahiplenmeleri öngörüldü. Hayvan sahipleri, hayvanlarının insanlara, diğer canlılara ve çevreye olası zararlarını önlemek ve gerekli tedbirler almalarına rağmen gerçekleşen zararları tazmin etmekle yükümlü tutuldu. Kat Mülkiyeti Kanununa tabi meskenlerde, bahse konu kanun doğrultusunda oluşturulan yönetim planlarında meskende hayvan beslenmesine izin verilmesi halinde kişilerin hayvan sahiplenmelerini sağlayan düzenlemeler yapıldı.

Hayvanını terk edenler ve bir yıl içinde birden fazla kez kaybedenler 3 yıl hayvan sahiplenemeyecek

Düzenleme doğrultusunda kişiler, hayvan bakımevlerinden il hayvanları koruma kurullarının belirlediği sayıda hayvan sahiplenebilecek. Sahiplendiği hayvanı terk ettiği gerekçesiyle idari yaptırım uygulananlar, aynı takvim yılı içerisinde birden fazla hayvanını kaybedenler ile hayvanını aynı takvim yılı içerisinde birden fazla kez kaybedenler 3 yıl süreyle hayvan bakımevlerinden hayvan sahiplenemeyecekler.

Bakanlığın birimleri ile ilgili kurum/kuruluşların görev ve sorumlulukları

Yönetmelikte yapılan düzenleme ile ayrıca, sahipsiz hayvanlar ile ilgili işlemlerde, “yerel yönetim” kavramına açıklık getirilerek il özel idareleri, büyükşehir ve büyükşehir ilçe belediyeleri, il belediyeleri, diğer ilçe ve belde belediyelerinin görevli olduğu belirtildi. Yerel yönetimler sahipsiz köpekleri toplamakla, bakımevine alınan köpeklerden; insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlara Kanunun 13’üncü maddesi hükümlerini uygulamakla; sahiplendirmeye uygun hayvanların sahiplendirme işlemlerini yapmakla görevlendirildi.

Doğa Koruma ve Milli Parklar İl Şube Müdürlüklerine, kanunun uygulanmasında yerel yönetim ve diğer kurum kuruluşlar ile koordinasyon; il hayvanları koruma kurullarının sekretaryasının yürütülmesi, hayvan bakımevi, doğal yaşam alanları ve özel hayvan yaşamevlerinin çalışma izinlerinin düzenlenmesi ve kanun hükümlerinin uygulanmasının denetimi görevleri verildi.

İl Hayvanları Koruma Kurulları, il sınırları içinde sahipsiz hayvanların popülasyon kontrolü ile ilgili tüm işlemleri koordine etmek; kişilerin hayvan bakımevlerinden sahiplenebileceği hayvan sayısını belirlemek, yönetmelik kapsamında denetime yetkili mercilerin görev dağılımını belirlemek ve hayvan bakımevlerinin ve doğal yaşam alanlarının ildeki sahipsiz hayvan sayısına kıyasla yeterliliğini değerlendirmekle görevlendirildi.

Bütçe imkanlarının ayrılması, kullanımı ve bakanlıkça mali destek sağlanması

Tarım ve Orman Bakanlığınca sahipsiz hayvanlar ile ilgili yürütülecek iş ve işlemlere verilecek mali destek ve teşvik sağlanacak faaliyetlerin detayları yönetmelikte 40. Maddede hüküm altına alındı. Ağustos ayında yapılan kanuni değişiklikle nüfusu 25 binin üstünde olan yerel yönetimler, bütçelerinin binde 5’ini, büyükşehirler ise binde 3’ünü sahipsiz hayvanların bakımı ve rehabilitasyonuna ayırmakla yükümlü tutulmuştu. Yönetmelikle ise, yerel yönetimler, hayvan bakımevinin ve doğal yaşam alanlarının kapasitelerinin ildeki sahipsiz köpek sayısına kıyasla yeterli olduğuna il hayvanları koruma kurulunca karar verilinceye kadar, kanun kapsamında ayırmak zorunda oldukları mali kaynağın asgari yüzde 50’sini hayvan bakımevi ile doğal yaşam alanı yapımına veya mevcutlarının kapasitesini arttırmaya harcamakla yükümlü tutuldu.