Ankara

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında hazırlanan müfredat için oluşturulan komisyonlarda görev yapan alan uzmanları ve akademisyenler, AA muhabirine, müfredata ilk kez kapsamlı şekilde yansıtılan "farklılaştırılmış eğitim" yaklaşımı ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.

• "Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli" yeni müfredat taslağı kamuoyunun görüşüne açıldı

Yaklaşık 100 yıllık geçmişe dayanan geleneksel eğitim yaklaşımının özellikle gelişmiş toplumlarda yerini güncel yaklaşımlara bıraktığını, kapsayıcı eğitim yaklaşımının ise oldukça geniş bir alana yayıldığını aktaran eğitim uzmanları, bu yaklaşımın okul ve sınıf pratiği olarak da farklılaştırılmış öğretimi ile ön plana çıktığını anlattı.

Farklılaştırılmış öğretim ya da öğrenmenin, farklı yeteneklere, ilgilere ve hazırbulunuşluk düzeyine sahip öğrencilere yönelik geliştirilmiş öğretim yaklaşımı olduğunu aktaran uzmanlar, "Geleneksel yaklaşımda, öğretim süreçleri, öğrencileri benzer kabul ederek ortalamaya göre düzenlerken, bu yaklaşımda aynı yaş ve sınıf düzeyinde de olsa öğrencilerin farklı hazırbulunuşluk, ilgi, yetenek ve öğrenme stillerine sahip olduğu genel bir kabul olarak görülüyor." ifadelerini kullandı.

"Öğrencilerin güçlü yönleri ortaya çıkarılacak"

Akademisyenler ise bu yaklaşımın ilk kez müfredata kapsamlı şekilde girdiğine işaret ederek, yaklaşımın amaçlarını şöyle aktardı:

"Bu yaklaşımla öğretmenlerin farklı ihtiyaçlarını karşılayabilmek ve öğrencileri tanımak için her türlü çabayı göstermesi gerektiğinden yola çıkılıyor. Nasıl ki giysi tasarımcıları, giysiyi giyene uygun hale getirmek için kumaşlar hakkında bilgi sahibi olmak zorundaysa, sınıflarda da öğretmenler, bu yaklaşımla her bir çocuğun güçlü yönlerini ve benzersizliğini ortaya çıkarabilmek için öğrencileri hakkında bilgi sahibi olacak. Sınıfların artan heterojenliği, çeşitli yeteneklere, ilgi alanlarına ve ihtiyaçlara sahip tüm öğrencilerin ilgili ve saygılı öğrenme fırsatlarına katılabilmeleri için okul personelinin müfredat ve öğretim yaklaşımlarını genişletmesini gerektiriyor.

Bu bağlamda, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde de farklılaştırma bir felsefe ve uygulama olarak ilk kez kapsamlı şekilde yer aldı. Yeni müfredatta bu yaklaşım, farklı yeteneklere ve ilgilere ve hazırbulunuşluk düzeyine sahip öğrencilere yönelik 'zenginleştirme' ve 'destekleme' eğitimlerini temel alıyor. Gelişmiş toplumlarda yaygın kabul gören farklılaştırılmış eğitim yaklaşımının müfredat kapsamına alınmasını, Türk milli eğitim sistemi açısından stratejik bir adım olarak görüyoruz. Müfredata bu yaklaşımın girmesini eğitim alanında çalışan akademisyenler olarak çok önemsiyoruz."

Kişiselleştirilmiş ve esnek bir yaklaşım

Komisyonda görevli akademisyenler, öğrencilerin çok çeşitli öğrenme gereksinimlerini karşılamayı amaçlayan kişiselleştirilmiş ve esnek bir yaklaşımla tasarlanan müfredatın, her öğrencinin benzersiz yeteneklerini, ilgilerini ve öğrenme profillerini dikkate aldığını belirtti.

Yeni yaklaşımla öğrencilere daha anlamlı ve etkili bir öğrenme deneyimi sunmanın hedeflendiğini belirten akademisyenler, "Öğretim programı, farklılaştırma bağlamında destekleme ve zenginleştirme yaklaşımları ile öğrencilere kendi hızlarında ve tarzlarında öğrenmelerine imkan sağlayacak ve potansiyellerini tam anlamıyla kullanmalarına olanak tanıyacak şekilde kurgulandı." değerlendirmesinde bulundu.

"Farklılaştırma" ortak metinde nasıl anlatıldı?

Yeni müfredatın ortak metninde, "farklılaştırma" adıyla anlatılan yeni yaklaşımla ilgili detaylı açıklamalara yer verildi.

"Yarıştırıcı ve ayrıştırıcı anlayışlardan uzak, bireysel farklılıkları göz önünde bulunduran farklılaştırılmış öğretim yaklaşımı benimsenmiştir." ifadesine yer verilen ortak metinde, farklılaştırılmış öğretimin bir çatı kavram olarak öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik, bireyselleştirilmiş ve esnek bir yaklaşımı temsil ettiğine işaret edildi.

Ortak metinde, "farklılaştırma" ile ilgili şu ifadeler yer aldı:

"Bu yaklaşım, tüm öğrencilerin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak kapsayıcı bir eğitim ortamı oluşturur. Farklılaştırılmış öğretim, öğrencilerin her birinin benzersiz öğrenme ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bir stratejidir. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, öğrencilerin bireysel farklılıklarını, esnek gruplandırmayı, sürekli değerlendirme ve uyarlama yaklaşımlarını ön plana çıkarır. Bu yaklaşımla eğitim süreçleri ve öğretim programlarında önemli bir yer tutan içerik, süreç ve ürün boyutları özelleştirilir. Yapılan bu özelleştirmenin de öğrencilerin hazırbulunuşluk seviyeleri, ilgi alanları ve öğrenme profillerine uygun düzenlemelerle yapılması gerekir."

Ortak metinde ayrıca farklılaştırılmış öğretim ilkeleri, "esneklik", "bireysel farklılıklara saygı", "değişime açıklık", "bireysel ve grup beklentileri dengesi", "her öğrencinin kendi hızında ilerlemesi", "sürekli, geliştirici (biçimlendirici) ve çeşitli değerlendirme yöntemleri" olarak sıralandı.

Bu kapsamda, sınıfta yer, zaman, materyal, gruplama ve öğretim açısından uyumlu ve esnek yaklaşımlar kullanılabilecek. Sınıfta sürekli aynı yol haritası takip edilmeyecek. Etkili farklılaştırmada özellikle esnek gruplama yöntemleri kullanılacak.

Bu sayede öğrencilerin farklı becerileri, ihtiyaçları, hazırbulunuşlukları, ilgileri ve öğrenme tercihleri ile kendilerine verilen görev ve konunun yapısı dikkate alınarak farklı şekillerde gruplama yapılabilecek. Farklılaştırılmış öğretimde tüm öğrencilerle, iki ya da daha fazla kişilik gruplar halinde veya bireysel olarak çalışılan etkinlikler yapılabilecek.

Zenginleştirme içerikleri nasıl olacak?

Farklılaştırma alt başlığında anlatılan "zenginleştirme" kavramı ile daha ileri düzeyde olan öğrenciler için tasarlanmış bir strateji tarif edildi.

Bu stratejiyle öğretim programının ötesinde, genişletilmiş ve derinlemesine öğrenme fırsatları sağlayarak öğrencilerin bilgi ve becerilerini mümkün olan en üst düzeyde geliştirmek amaçlandı.

Öğrencilerin ileri düzey kavramları ve karmaşık düşünce yapılarını keşfetmelerini teşvik eden bu yaklaşım ile öğrenmeyi zenginleştirmede kullanılan uygulama ve ortamlar; öğrencilerin dikkatini çekme, öğrenilen bilgilerin kalıcı olmasını sağlama ve birden fazla duyuya hitap etme amacıyla tasarlanacak.

Bu kapsamda, dersler görsel materyaller ve çeşitli etkinliklerle desteklenecek. Öğrencilerin problem çözme, karar verme ve eleştirel düşünme gibi üst düzey düşünme becerileri ön plana çıkarılacak. Birden fazla çözüm yolu sunan problemlere odaklanılacak. Gözlem, deney ve veri toplama gibi keşifçi öğrenme etkinliklerine yer verilecek. Akıl yürütme becerileri geliştirilecek. Öğrencilere öğrenme yollarını seçme özgürlüğü tanınacak. Araştırma becerileri öğretilecek ve bu beceriler uygulamalı olarak sunulacak. Akran öğretimi ve grup çalışmalarını destekleyen etkinliklere yer verilecek.

"Destekleme" içerikleri nasıl olacak?

Ortak metinde, farklılaştırılmış öğretimin destekleme boyutuna ilişkin, "Öğrenme sürecinde daha fazla zaman ve tekrara ihtiyaç duyan öğrenciler için içerik, süreç, ürün ve öğrenme ortamındaki uyarlamaları kapsayacak. Bu öğrencilerin derinlemesine düşünme ve problem çözme konusunda yetenekleri fark edilecek." değerlendirmesine yer verildi.

Buna göre, öğrencilerin kendi hızlarında ilerleyebilmeleri için gereken zamanı ve desteği almalarına dikkat edilecek. Burada öğretmenler, bu öğrencilerin güçlü yönlerini ortaya çıkarmak ve öz güvenlerini inşa etmelerinde rol oynayacak.

Bu kapsamda, öğrencilere özelleştirilmiş okuma materyalleri sağlanacak. Görsel ve işitsel materyallerle dersler zenginleştirilecek. İçeriği anlamayı kolaylaştırmak için simgeler ve görsel ipuçları kullanılacak.

Öğrenme süreci oyunlaştırılarak öğrencilerin motivasyonu artırılacak. Öğrenme materyallerine erişimde esneklik sağlanacak. Bu kapsamda, dijital kopyalar, interaktif uygulamalar gibi materyaller kullanılacak.

Akran geri bildirimi ve işbirlikçi öğrenme fırsatları sağlayarak öğrencilerin birbirlerinden öğrenmeleri de teşvik edilecek.

Bireyselleştirilmiş öğrenme planları oluşturulacak ve her öğrencinin bireysel ihtiyaçlarına uygun hedefler belirlenecek. Basamaklandırılmış talimatlar ve kontrol listeleri kullanılarak öğrencilere yapılandırılmış rehberlik sunulacak.