EĞİTİM BİR-SEN “Eğitim Kurumları Yöneticisinin Seçimi ve Yetiştirilmesi” isimli oldukça hacimli ve bilgilendirici bir araştırma raporu yayınlamış; rapor geçmişten günümüze yönetici atama sürecini ve dünyadaki okul yöneticisi atama yöntemleri incelenmiş, oldukça kapsamlı bir araştırma.
Raporda nitelikli bir yöneticide bulunması gereken özellikleri ele alınmış ve eğitim yöneticisi yetiştirme programı önerilmiş. Okul yöneticisinde bulunması gereken nitelikler şöyle sıralanmış:
Eğitim lideri, yol gösterici ve kolaylaştırıcı olmalı.
Okulundaki eğitimin kalitesini yükseltmeli.
Okulda huzuru, barışı sağlamalı.
Eğitim iklimini iyileştirmeli.
Sorun çözümünü kolaylaştırmalı.
Öğrencilerin yeteneklerini geliştirmeli, yeteneklerini sergilemelerine imkân sunmalı.
Öğretmen, veli, öğrenciler ve personeller sağlıklı iletişim kurabilmeli.
Araştırmada okul müdürü olabilmek için gereken şartlar şöyle sıralanmış:
Öğretmen olmalı.
En az üç yıl müdür yardımcılığı yapmış olmalı.
Yönetici yetiştirme programlarına katılıp sertifika almış olmalı.
Yöneticilik alanında yüksek lisans yapmış olmalı.
Yönetici yetiştirme konusunda Amerika, İngiltere, Almanya, Finlandiya, Singapur gibi ülkelerdeki “yönetici yetiştirme programları” araştırılmış ve önerilerde bulunulmuş.
Ülkemizde idarecilik bir meslek olarak görülmüyor. En büyük eksiklik bu. Eğitici yetiştirme programı almadan öğretmenler müdürlüğe tayin ediliyor. Mutlaka eğitim yöneticiliği programları düzenlenmeli ve bu programlardan geçip sertifika alamayan öğretmen, yönetici olarak atanmamalıdır.
Ayrıca yöneticilikte kariyer basamakları düzenlenmeli ve uygulanmalı.
Eğitim lideri rolünü oynayacak müdürler; etkin karar verme, risk alma, problem çözme, kaos yönetme, finansman gibi eğitimin farklı alanlarına yönelik, bilgi birikimine sahip olacak şekilde yetiştirilmeli ve atandıktan sonra sürekli eğitime tabi tutulmalı.
Eğitim yönetimi alanında yüksek lisans programları yaygınlaştırılmalı.
Lisansüstü eğitim yapan yöneticilerin maaş ve ek ders ücretlerinde iyileştirme yapılmalı.
Okul Performans Karnesi ve Verimliliğin Ölçülmesi
Okullarda öğrenci, öğretmen ve veli katılımıyla verimlilik kriterleri belirlenmeli ve bu kriterlere göre okul karnesi hazırlanmalı, okulların verimliliği ölçülmeli ve daha iyi olması için hedefler konmalı.
Okul müdürlerinin görevine devam edip etmemesi, okuldaki verimliliğin artıp artmamasına bağlı olmalı. Kurumunda verimliliği artırmayan yönetici mutlaka seminerden geçirilmeli, verimlilik kriterlerine göre başarıyı artıramıyorsa görevi bırakması sağlanmalı.
Almanya Saksonya eyaletinde müdür adayından şunlar istenmektedir:
1. Ders sunumu
2. Öğretmenin yaptığı dersi değerlendirme
3. Personelle yönelik bir toplantıyı yönetme
4. Resmi bir konuşma yapma
Amerika’da eğitim alanında reformlar yapılmış ve müdürlerin öğrenci başarısını artırmaları istenmiş, göreve devam için başarıya artırma şartı konmuş. Bunun neticesi olarak yöneticinin rolü, dönüştürücü kimliğe bürünmüş; müdürler; müfredatı şekillendiren, veri analizi yapan kimseler olmak zorunda kalmıştır. Bu şart; doğal olarak tüm eğitim yönetimi müfredatlarını etkilemiş. Okul yöneticileri, bu reform sürecinde istisnasız okuldaki tüm öğrencilerin akademik başarısını artırmak gibi zorlu bir görevi üstlenmişler.
Öğrencilerin başarısını artırma şartı gelince okul müdürleri, bina yöneticisinden çok bir eğitim ve öğretim lideri olarak görülmeye başlanmış. Bu da programlarda değişiklikleri gündeme getirmiş, program ve öğretim, öğrenme ve öğretme, eğitimin sosyal bağlamı, okul kültürü, okulun ahlakî ve insanî yönü önem kazanmaya başlamış. Yine bu bağlamda programlarda karar verme, problem çözme, takım oluşturma, amaç belirleme, yenileşmeyi teşvik, öz değerlendirme, yetki devri, çatışma yönetimi gibi konular önem kazanmıştır.
İngiltere’de nitelikli idareci yetiştirmek için “Ulusal Okul Müdürlüğü Liyakat Programı” geliştirilmiş ve müdür olmak için bu programlarda başarılı olma şartı konmuş.
Eğitim Bir-Sen’in okul müdürü yetiştirme konusunda Milli Eğitim Bakanlığı’na çok önemli bir önerisi var:
Milli Eğitim Bakanlığı mutlaka “Eğitici Yetiştirme Programı” hazırlamalı ve programlardan geçen adayları yazılı ve sözlü sınavlardan geçirmeli.
Özellikle sözlü sınavı yapacak komisyonun tüm iş ve işlemlerinde liyakat, adalet, hakkaniyet, objektiflik, şeffaflık ve etik ilkeler esas alınmalı. İdarecilerin yılda asgari 30 saat nitelikli ve uygulamaya yönelik hizmet içi eğitim alması sağlanmalı.
Milli Eğitim Bakanı Prof. Ziya Selçuk’un Türkiye’nin “en büyük eğitim sendikası”nın tekliflerini dikkate alacağı, yönetici atamalarını, eğitimde verimliliği artıracak bir sistem kuracağı ümidindeyim.
