Yemen’de Bir Seydişehirli Ahmet Refet Paşa

Tarihçi Ercan Arslan 

Yemen’de Bir Seydişehirli Ahmet Refet Paşa

20.yüzyıl başlarında Yemen’de İmam Yahya, babası döneminde elde edilen para, silah ve cephaneye dayanarak fesat ve eşkıyalık faaliyetlerine girişmişti. Bu süreçte birkaç yıl süren kıtlık ve pahalılık nedeni ile geçimini tarımla sağlayan binlerce insan açlıktan ölmüştü. Bu mecburiyet ortamında işsiz kalan ve açlık çeken halk eşkıyalığa yönelmiş ve vergilerin çokluğu ile memur ve asker zulmünü bahane ederek birçoğu eşkıyalığı araç haline getirmişti. Özellikle San’a-Hudeyde, Taaz-San’a yollarının kesilmesi ve telgraf hatlarının tahribi gibi eşkıyalık faaliyetleri bu dönemde Osmanlı’nın Yemen valilerini oldukça meşgul eden başlıca sorunlardı. İşte bu gibi eşkıyalık faaliyetlerini önlemek maksadıyla Yemen’e görevlendirilen komutanlardan birisi de Seydişehirli Ahmet Refet Paşa idi. Dönemin Seydişehir Mahkeme kayıtlarını incelediğimizde kendisiyle alakalı bir dava kaydı dikkatimizi çekti.

Ahmet Refet Paşa’nın  babası Şeyh Hasan Efendi’dir. Şeyh Hasan Efendi ise Abdullah Efendi’nin oğludur. Aile Seydişehir’de Alaylar Mahallesinde ikamet etmekteydi. Ergen Şeyhi Hasan Efendi’nin iki oğlu vardı. Mazhar ve Ahmet Refet. Ahmet Refet Paşa İstanbul’da Kadıköy’de ikamet etmekteydi. Makbule Hanım ile evliydi.  Nesime, Zahide ve Mukadder isimlerinde üç kız evladı babasıydı. Ahmet Refet Paşa 1909 yılında Osmanlı Ordusunun Yemen’deki Nizamiye On Üçüncü Fırka Kumandanlığı görevini ifa etmekteydi. Burada eşkıya takibinde iken 1910 yılı Ocak ayı başında (1325 Kanuni Sani) vefat etmişti. Vefatıyla birlikte eşi, çocukları ve erkek kardeşi Mazhar Efendi’den başka varisi bulunmamaktaydı. Bunun üzerine Seydişehir mahkemesine müracaat eden kardeşi Mazhar Efendi, Ahmet Refet Paşa’nın, Seydişehir’de Ulukapı Mahallesinde ikamet eden Hafız Mustafa Efendi’de 100 kuruş alacağının olduğunu ve bunun mahkemece alınmasını talep etmişti. Hafız Mustafa Efendi ise borcunun olduğunu kabul edip, Mazhar Efendi’nin Ahmet Refet Paşa’nın varislerinden olmadığını söylemişti. Bunun üzerine mahkeme Mazhar Efendi’den şahit talep etmiş, Hacı Seyit Ali Mahallesinden Hakkı Efendi, Hüseyin Efendi ve Nabi Efendiler onun vârisliğine şehadet etmişlerdi. Mahkeme bununla da yetinmeyip şahitlerin güvenilirliklerini tasdik maksadıyla Hacı Seyit Ali Mahallesi ahalisi ihtiyar heyetinden Mehmed oğlu Güzel Mehmed ile Ahmet Bey oğlu Şükrü Efendiyi de çağırıp şahitler hakkında uygunluk ifadesi almıştır. Mazhar Efendi’nin vârislik durumu belli olunca da Hafız Mustafa Efendi’ye Ahmet Refet Paşa’ya olan borcunu, onun vârislerine  ödemesi tenbih olunmuştu. Bundan sonra Mazhar Efendi tekrar Seydişehir mahkemesine müracaat ederek beş ay önce Yemen’de vefat eden kardeşi Ahmet Refet Paşa’nın yalnızca Yemen’de olan malından kendi hissesine düşen  on dört bin küsur kuruş ile Bâb-ı Meşîhat Penahî de mahfuz eytam hizmetindeki üç yüz küsur kuruşun mahallerinden alınarak kendi adına Bank-ı Osmaniye’ye yatırılmasını talep etmişti. Bu konudaki lazım gelecek tüm iş ve işlemler içinse İstanbul’da Mahmut Paşa’da ikamet eden komisyoncu Hristo Horasandi Efendiyi 21 Temmuz 1911’de vekil tayin etmişti (Seydişehir Kadı Sicili,240). 

Yemen ah Yemen!. Türkülerimize konu olan, gidip de gelinemeyen Yemen. Seydişehirli Ahmet Refet Paşa’yı bağrına basan Yemen. “…Yedi kaleminen yazı yazarım/ Gader böyleyimiş (de) gurbet gezerim (ey ey)/ Yemen çöllerinde (de) kaldı benim mezerim (ey ey).(Çiğdem Erdoğan, Osmanlı Son Döneminde Yemen İsyanlarının Türkü Metinleri Üzerine Etkileri, Ankara 2017.Y.YL.Tezi) Not: Mazhar Efendi 1906 yılında Seydişehir Belediye başkanlığı yapmıştır. Kendisi Seydişehirli öğretmen Hasan Rüştü Ergen’in babasıdır.

, 03 Nisan 2021 21:15